این هفته می‌خواهیم با هم برویم یزد، شهر بادگیرها و مسجدها، مسیر باغ‌ها و قنات‌هایی كه چهره كویر را عوض كرده‌اند، شهر خانه‌های كاهگلی محله فهادان كه هنوز هم می‌توانند انگاری تمام دلشوره و غم‌های آدمی را خاك كنند و دلش را آبی مثل آسمان كویر. بعد هم ببینیم چطور می‌توانیم در استان یزد یك كویرگردی مفصل برویم. حالا كه تا اینجا آمده‌ایم سری هم بزنیم به میبد، شهری كه كارگاه‌های سفال سازی‌اش می‌تواند برای ساعت‌ها چشم‌ها را نوازش دهد و شمار لحظه‌ها و دقیقه‌هایی كه می‌رود را از ذهنمان خارج. اصلا مگر خوبی و زیبایی هایش یكی دو تاست كه بشود همین‌طوری تكرارشان كرد و از كنارشان رد شد؟

از ابریشم ساسانی تا ترمه‌های امروزی
یزد كجاست و چگونه می‌شود رفت، موضوعی نیست كه بخواهیم درباره‌اش بنویسیم. آن‌قدر استان شناخته شده‌ای هست كه همه بدانند مركز ایران است، در نزدیكی جاده ابریشم همان مسیر باشكوه تجاری و فرهنگی گذشته ایران واقع شده و مركز بیابان‌های كشور است. قرن پنجم كه جناب ماركوپولو قدم رنجه كرده و آمده ایران، قلمی كرده كه یزد یك شهر اصیل است و این عبارت را در سفرنامه مفصلش گنجانده است. حالا هم كه می‌بینیم مسلمان و زردشتی در این شهر قرن هاست مسالمت‌آمیز و با حفظ احترام به عقاید یكدیگر كنار هم زندگی می‌كنند.
جالب است بدانید در این شهر قدیمی كه هنوز هم پرورش ابریشم وجود دارد، تولید پارچه‌های بی‌نظیر ابریشمی از دوره ساسانیان شروع شده بوده، حالا هم هر چند ابریشم گران است، اما می‌توانیم همه مان برویم یزد و ترمه به دست برگردیم. توی كوچه‌های سنتی كه هنوز تسلیم عصر مدرنیته نشده‌اند، راه برویم و بادگیرها، دیوارهای خشتی و درخت‌های انار را نگاه كنیم. اولین شهر خشتی جهان را كه از ابریشم و ترمه تا انار و بادگیر دارد، تماشا كنیم و برگردیم. تا یادم نرفته بگویم این اولین شهر خشتی جهان كه در قلب ایران واقع شده، دومین شهر تاریخی دنیا هم هست و به همین دلیل هم در هر فصلی می‌شود گوشه و كنارش توریستی را پیدا كرد كه با چشم‌های هیجان زده به بنایی و باغی زل زده است تا ببیند مردمان یكی از قدیمی‌ترین شهرهای جهان چگونه زندگی را رقم می‌زده‌‌اند.

دوچرخه‌سواری
در خنكای كوچه‌های مسقف
پایتان به یزد كه برسد، خودتان دیدن مسجد جامع و مسجد امیر چخماق را از دست نمی‌دهید. زیبایی‌هایی كه شهره‌اند و همه از آنها می‌گویند. اگر یزد را بشناسید و عشق قدم زدن و تماشا هم باشید حتما گذرتان به محله تاریخی فهادان می‌افتد. جایی كه خانه‌ها هنوز كاهگلی‌اند و همان‌طور كه گفتیم تسلیم تغییرات جهان امروز نشده‌اند. مهم‌ترین نكته این است كه در فهادان همین كه خودتان را به بام یك خانه برسانید می‌توانید بادگیرهای بسیاری را ببینید كه روزی روزگاری ریه‌های شهر بوده و ابداع نیاكان‌مان برای تهویه و خنك‌سازی خانه‌ها. در شهری كه گرمای تابستان‌هایش هنوز هم طاقت‌فرساست، چه آدم‌های باهوشی زندگی می‌كردند كه بلد بودند خنكای هوا را به طبیعی‌ترین شكل ممكن برای خود فراهم كنند.
یزد به همین عبارت ساده و زیبا معروف است؛ شهر بادگیرها. بادگیر در ساختمان‌هایی كه دسترسی كمی به باد دارد می‌تواند باد بالای بام را به ساختمان بیاورد و نقش سیستم سرمایشی امروزی را داشته باشد.
اولین بادگیرها در یزد و كرمان ساخته شده‌اند و سیستم آنها به‌گونه‌ای است كه هوای جاری بیرون از خانه را به داخل خود می‌كشند و با تشت‌های آبی كه درون آنها تعبیه شده، هوا را خنك و سبك و داخل خانه هدایت می‌كنند. بادگیر اعظم بازار بزرگ كرمان، بادگیر باغ دولت‌آباد یزد، بادگیر چپقی سیرجان و بادگیرهای بندرعباس، بندرلنگه، قشم و سیستان از دیدنی‌ترین بادگیرهای ایران هستند.
اما نكته مهم این است كه بادگیر از مظاهر و سمبل‌های تمدن ایرانی است كه البته دقیقا معلوم نیست اولین بادگیر در كدام شهر ایران ساخته شده است. سفرنامه‌نویسان قرون وسطی بیشتر از بادگیرهای شهرهای كویری و گرم و خشك مانند یزد،  گناباد، طبس، كرمان، بم و زاهدان نام برده‌ كاریز و بادگیر و خانه‌های گنبدی را از نمادهای تمدن ایرانی دانسته‌اند.
جدای از بادگیرها، خانه‌های خشتی، حتی مناره‌های مسجد جامع و خیلی چیزهای دیگر را هم می‌توانید از همین زاویه تماشا كنید و شگفت زده شوید، به‌خصوص اگر بتوانید طلوع و غروب را روی بام این خانه‌ها ببینید، می‌شود گفت یكی از به‌یاد ماندنی‌ترین
تجربه‌های سفر‌تان را كسب كرده‌اید.
كوچه‌های مسقف فهادان هم خنكای دلچسب و طبیعی دارد، وجود دوچرخه‌ها در كوچه و كنار محله هم حال خاصی به آن می‌دهد و مغازه‌های قدیمی كه هنوز می‌شود اجناس فراموش‌شده‌ای را در آنها پیدا كرد و به روزگاران رفته لبخند زد.

خوشمزه‌های یزد
تنوع غذایی بسیاری در رژیم غذایی مردم استان كویری و زیبای یزد وجود دارد كه انواع آش، از جمله این خوراكی‌های خوشمزه به شمار می‌آید. انواع آش مانند: آش شولی، آش گندم (حلیم)، ‌آش ماش، آش شلغم، آش كلم، آش سمبوسك، آش عدس، آش كدو، آش آلو، آش آبغوره، ‌آش انار، آش سبزی و همچنین غذاهایی مانند قیمه نخود، قلیه كدو و خورشت به‌آلو، نمونه‌هایی از غذاهای سنتی است كه در خانواده‌های استان یزد طبخ می‌شود.
مثلا آش شولی كه از معروف‌ترین غذاهای سنتی در استان یزد است، غذایی بسیار ساده و با روش طبخی آسان است كه در حین بی‌آلایشی طعمی لذیذ نیز دارد. چاشنی اصلی این‌ آش سركه است كه در نبود آن می‌توان از رب انار نیز استفاده كرد. مردم استان یزد این خوراك مقوی را با استفاده از سبزی‌ آش (اسفناج، شوید، تره، جعفری، شنبلیله) چغندر، پیاز، آرد، نعناع، عدس، روغن، نمك، زردچوبه، سركه و در صورت لزوم، رب انار تهیه می‌كنند. حالا نگاهی به همین تركیب متفاوت بیندازید تا دست‌تان بیاید تنوع غذایی مردم این استان چقدر جذاب و اشتهابرانگیز است.  یكی دیگر از غذاهای سنتی و بسیار پرطرفدار استان یزد، خورش قیمه‌نخود نام دارد. كمتر گردشگری است كه به این شهر تاریخی و مملو از آثار باستانی ایران زمین سفر كند و امتحان كردن طعم و مزه این غذای اصیل را در برنامه خود قرار ندهد. مردم استان یزد، با استفاده از نخود، گوشت گوسفند، رب گوجه‌فرنگی، لیمو عمانی، زعفران، سیب‌زمینی، پیاز، زردچوبه، نمك و فلفل به طبخ و تهیه این قیمه دوست‌داشتنی می‌پردازند. گذرتان افتاد یزد حتما در یك رستوران امتحانش كنید و لذت ببرید.
از شیرینی‌های متفاوت یزد هم كه اصولا می‌شوند سوغات و رهاورد سفر چیزی نگوییم كه همه‌مان مزه‌شان را چشیده‌ایم و به احتمال زیاد هم عاشقشان شده‌ایم. باقلوا، لوز ترحیمی، كیك‌یزدی، كیك تخته‌ای، حاجی بادام، نان برنجی، نان پنجره‌ای (منقا)، نقل یزدی، قطاب، پشمك، آبنبات مغزی، سوهان آردی، سوهان خانی، نان نارگیلی و باقلوا هر كدام می‌توانند فصلی باشند برای نوشتن از طعم‌های اصیلی كه در شهری اصیل خلق شده‌اند و در گذر قرن‌ها هنوز زنده مانده‌اند و كام بسیاری را شیرین كرده‌اند.