تغییر آینده با اینترنت اشیا

اینترنت اشیا و نسل ۵ چگونه آینده را می‌سازد؟

تغییر آینده با اینترنت اشیا

اینترنت اشیا (IoT) به‌طور نامحسوسی در حال تغییر نحوه زندگی ماست و بستر آن با دیجیتالی شدن بسیاری از جنبه‌های زندگی روزمره‌مان در حال گسترش است؛ از حضور دستیاران دیجیتال در خانه‌ها بگیرید تا سیستم درمانی کاملا دیجیتال. اما در مسیرِ این خودکارسازی و متصل‌سازی، مراحل بعدی کدامند؟ دنیا چگونه به سمت چابک‌تر و کاراتر شدن پیش می‌رود؟ بیایید کمی در تکامل اینترنت اشیا عمیق شویم و ببینیم توسعه‌ این تکنولوژی فراگیر چگونه به دنیای آینده بشر شکل خواهد بخشید.

  ارتباطات قوی‌تر
احتمالا یکی از هیجان‌انگیزترین پیشرفت‌ها در دنیای اینترنت اشیا‌، داده‌ها و انتقال‌شان باشد. نسل پنجم (G5) که در حال گسترش در کشورهای مختلف دنیاست، با خود انتقال درجای بسته‌های داده با تأخیری در حد هزارم ثانیه را به ارمغان می‌آورد. اینترنت نسل 4 در حال حاضر سرعتی حدود ۲۰مگابیت بر ثانیه دارد، در حالی‌که سرعت‌ نسل5 بین ۵۰۰ تا ۱۵۰۰ مگابیت بر ثانیه است.
زمانی که شاهد پیاده‌سازی این نسل جدید برای ارتباط کاربران، کسب‌وکارها و دولت‌ها هستیم، می‌توانیم انتظار نوآوری‌های شگفت‌انگیز را هم داشته باشیم که نحوه کار و زندگی ما را متحول می‌کنند. در نسل پنجم، جریان داده دیگر نامحدود و همیشگی خواهد بود، به این معنا که همه چیز می‌تواند به‌طور بی‌سیم و از راه دور انجام شود. این تحول نه‌تنها در بخش تکنولوژی، که در بخش‌‌های مهندسی، سلامت و بازرگانی هم اثرات شگرفی خواهد داشت. پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال ۲۰۲۱، تعداد کاربران نسل پنجم فقط در آمریکای شمالی و آسیا به رقم یک میلیارد کاربر برسد!
اما تحول بنیادین با ترکیب نسل پنج و اینترنت اشیا رقم می‌خورد. این ترکیب قدرتمند به ما اجازه می‌دهد وارد دوران جدیدی از کلان‌داده (Big Data) شویم، جایی که هر تصمیمی بر پایه محاسبات دقیق و نه تخمین‌ها انجام خواهد شد. در فرودگاه‌ها، گیت‌های ورود خودکار خواهیم داشت؛ در بیمارستان‌ها، دسترسی بی‌سابقه‌ به داده‌ها از ساعت‌ها و پوشیدنی‌های هوشمند به تشخیص و درمان پیشرفته‌تر کمک خواهد کرد و در فروش، بازخورد لحظه‌ای به بنگاه‌ها، داده‌های مورد نیاز را برای ورود به موقع و هدف‌دار محصولات ارائه‌می‌کند.
در این راستا، ابزارهای داده‌محور فروش را افزایش، اتلاف منابع و انرژی را کاهش و حتی به مبارزه با گرم ‌شدن زمین یاری می‌رسانند. این امر به وسیله معرفی میکروشبکه‌ها (Microgrids) در زمان‌ها و مکان‌هایی که دسترسی به انرژی تجدیدپذیر نباشد، انجام می‌شود. به عبارت دیگر، با بهره‌گیری از این جریان عظیم داده‌ می‌توان مصرف انرژی را به‌طور مؤثرتری کنترل کرد. 
در زمینه حمل‌ونقل، ابزارهای مدیریت هوشمند ترافیک می‌توانند شلوغی‌های رفت و آمد را کاهش دهند و در مصرف انرژی صرفه‌جویی‌های زیادی همراه داشته باشند. در این زمینه دولت انگلستان اعلام کرده است اینترنت اشیا می‌تواند تا یک میلیارد دلار در سال صرفه‌جویی اقتصادی و کاهش ۱۵ درصدی انتشار گازهای کربنی به ارمغان داشته باشد. افزایش کارایی ناوگان‌های حمل‌و‌نقل، افزایش امنیت جاده‌ای و همچنین بالا بردن کارایی وسایل حمل و نقل از جمله مزایایی است که به کمک داده‌های لحظه‌ای و ارتباطات نسل پنجم امکان‌پذیر می‌شود.
در دنیای کسب‌وکار نیز با کمک اینترنت اشیا و ترکیب آن با پردازش‌های قدرتمند ابری می‌‌توان دفاتر کار را از نظر مصرف انرژی کاراتر و به‌صرفه‌تر طراحی کرد. برای نمونه، مایکروسافت و AT&T در این زمینه در حال توسعه زیرساخت‌های ابری مورد نیاز بر بستر Azure هستند تا مصرف انرژی را در دفاتر کار کاهش دهند.
فضا و تکنولوژی‌های فضایی را هم نباید فراموش کنیم!‌ در سال ۲۰۱۵، ایلان ماسک، مؤسس اسپیس‌ایکس، پروژه استارلینک (Starlink) را اعلام کرد که با منظومه‌ عظیمی از ماهواره‌های کوچک در مدار زمین، اینترنت پرسرعت و ارزان‌قیمت در دسترس نقاط مختلف کره زمین قرار گیرد. از آن زمان تاکنون تعداد ۷۱۵ ماهواره در مدار قرار گرفته‌اند و اسپیس‌ایکس برنامه دارد تا پایان ۲۰۲۱ یا ۲۰۲۲، تعداد کل ماهواره‌ها را به ۱۴۴۰ عدد برساند. این پروژه نه‌تنها در رقابت با دیگر شرکت‌ها، هزینه دسترسی به اینترنت را کاهش می‌دهد، بلکه دنیا را به‌طرز نوینی به اتصال درمی‌آورد. این ارتباطات بی‌سابقه به‌خصوص در مناطق محروم و دورافتاده می‌تواند ابزار قدرتمندی در راه توسعه و نوآوری باشد.
اثرات اقتصادی پهنای باند ارزان‌تر و اتصالات فوق‌سریع، بسیار وسیع است. نظر به آن‌که تا پایان امسال، ‌تعداد دستگاه‌های متصل به اینترنت از تعداد انسان‌های روی کره زمین پیشی می‌گیرد،‌ تعجبی ندارد که مؤسسه تحقیقات مالی مک‌کینزی تأثیر قابل توجهی را از سمت اینترنت اشیا بر اقتصاد جهانی پیش‌بینی کرده است. بدیهی است اتصال این حجم از دستگاه‌ها و قابلیت‌های بالقوه‌شان، فرصت‌های فراوانی را برای کسب‌وکارها از دیدگاه اقتصادی فراهم می‌آورد.
  اطلاعات کلان‌تر
با حجم عظیم داده‌هایی که امروزه در دسترس است، دیگر نمی‌توان به بررسی مستقیم آن بسنده کرد و تحلیل آن برای برداشت‌های معنادار دارای اهمیتی حیاتی خواهد بود. بر این اساس، دستگاه‌های جدید اینترنت اشیا هم نه‌تنها طراحی شده‌اند تا کمک‌کار ما باشند، که در داخل خود قابلیت استخراج داده‌های مرتبط و بهبود روند‌های تصمیم‌گیری را برای کسب‌وکارها خواهند داشت. 
هوش مصنوعی و کلان‌داده بی‌شک در صدر برنامه‌ریزی هر شرکتی در سال‌های آینده است تا به وسیله‌ آنها بتوانند مزایای رقابتی‌ در مقابل رقبایشان داشته باشند. سال ۲۰۱۹، بیل گیتس در جمله‌ای اهمیت این تکنولوژی را بسیار بیشتر از حتی راه‌اندازی شرکتی مانند مایکروسافت دانست: «اگر شما یک تحول در هوش مصنوعی ایجاد کنید که ماشین‌ها بتوانند یاد بگیرند، این به اندازه ۱۰مایکروسافت می‌ارزد.» و به نظر می‌آید امروز این مفهوم بیش از آنچه فکر می‌کردیم به واقعیت نزدیک شده است.
در بحث اطلاعات کلان باید به تأثیر اینترنت اشیا بر زنجیره بلوکی (Blockchain) هم اشاره کنیم، جایی که افراد و شرکت‌ها می‌توانند تراکنش‌هایی درجا و بی‌نیاز به هیچ‌ واسطه بانکی داشته باشند. این تکنولوژی امن همین حالا هم توسط مؤسسات اعتباری و دولت‌ها در حال به‌کارگیری است و در سال‌های آینده زنجیره‌ بلوکی مسیر را برای پیشرفت اینترنت اشیا به مراحل بالاتر هموارتر خواهد کرد. با نگرانی‌های زیادی که حول حریم خصوصی و داده‌های شخصی و مالی در اختیار شرکت‌هایی مانند گوگل و آمازون وجود دارد، زنجیره بلوکی می‌تواند تأثیراتی بیش از آنچه پیش‌بینی می‌شد بر انتقال امن داده‌ها داشته باشد.
دولت چین در این راستا پشتیبانی‌ خود از تکنولوژی زنجیره بلوکی را اعلام کرده است و حتی برای راه‌اندازی واحد پول دیجیتالی‌اش برنامه‌ریزی کرده است. این واحد پول که DCEP نام دارد، بر پایه زنجیره بلوکی است و افراد برای تراکنش آن حتی به اتصال به اینترنت بین‌المللی نیاز ندارند، زیرا تمام انتقالات بر بستر شبکه داخلی انجام می‌شود. اگر آمریکا و دیگر کشورهای توسعه‌یافته هم بخواهند در زمینه زنجیره بلوکی و رمزارزها سهم خود را داشته باشند، ناگزیر سرمایه‌گذاری‌های عظیمی در اینترنت اشیا خواهد شد.
خرده‌فروشی هم یکی از بخش‌های کلیدی برای رشد اینترنت اشیاست. امروزه تنها حدود یک درصد خریدها از طریق دستیاران صوتی انجام می‌شود و کاربران بیشتر ترجیح می‌دهند به جای درخواست از الکسا و سیری، با گوشی یا کامپیوتر وارد سایت‌ها شوند و خرید کنند. اما در سال‌های پیش‌رو و با ورود نوآوری‌های مناسب، اینترنت اشیا مدیریت زنجیره تأمین در خرده‌فروشی‌ها را کاراتر و آسان‌تر خواهد کرد. با پیشرفت این روند، همچنین تراکنش‌ها ساده‌تر می‌شود و برندها فرصت می‌یابند به سمت ارائه تجربیات شخصی‌تر و خاص‌تر پیش بروند.
نگهداری پیش‌بینانه (Predictive Maintenance) یکی دیگر از موضوعاتی ا‌ست که با رشد اینترنت اشیا به معرض ظهور درمی‌آید. تکنولوژی‌های اینترنت اشیا به شرکت‌ها و خانه‌ها اجازه می‌دهد سریع‌تر ایرادات، خرابی‌ها و تعمیرهای مورد‌نیاز را متوجه شوند و از فاجعه‌ها و هزینه‌های بالا جلوگیری شود. در این زمینه، حسگرهای هوشمند به خانه‌ها، کارخانه‌ها، ماشین‌ها و هواپیماها افزوده می‌شوند تا دنیای امن‌تر را برای مردم بسازند.
در بستر تمام اینها، شهرهای هوشمند و رشد فوق‌العاده‌شان قرار می‌گیرد. اینترنت اشیا و داده‌ها نه‌تنها به توسعه پایدارتر شهری منجر می‌شود، بلکه شلوغی را کاهش می‌دهد، به افزایش امنیت کمک می‌کند و آلودگی و بیماری را با مدیریت هوشمند حمل و نقل و ضایعات به حداقل می‌رساند. شبکه نسل5 که بستر اینترنت اشیا را فراهم می‌کند، عملا به شهرها کمک خواهد کرد تا در آنها کارهای بیشتری بدون نیاز به افزایش بودجه انجام شود. برای مثال،‌ در یک شهر هوشمند با نسل پنج، لایه‌های مختلفی را می‌توان به یک چراغ راهنمایی ساده افزود: دوربین‌های قوی با امکان تحلیل و اتصال به هوش مصنوعی، حسگرهایی برای دریافت اطلاعات لحظه‌ای ترافیک و حتی امکان مدیریت جمعی تقاطع‌ها برای باز کردن راه خودروهای امدادی.

پردازش بالاتر
در دهه ۶۰ میلادی، ۱۳ نفر برای حمل یک کامپیوتر لازم بود و امروز در سال ۲۰۲۰،‌ یک نفر می‌تواند بیش از ۱۳ کامپیوتر را نه فقط حمل، که همراهش داشته باشد! کامپیوترها یا به‌عبارتی پردازشگرهایی قدرتمند به شکل لپ‌تاپ، تبلت، گوشی‌، ساعت و انواع دیگر که اجزای لاینفکی از زندگی روزمره میلیون‌ها انسان‌ شده‌اند. این‌که در سال‌های آینده به چه سطوحی از پردازش می‌رسیم را فقط زمان مشخص می‌کند، اما با این تعداد کامپیوتر که بسیاری‌ از آنها ظرفیت بلااستفاده عظیمی دارند، یافتن راه‌هایی برای استفاده مفیدتر از آنها از اهمیت بالاتری برخوردار است.
در سال ۲۰۲۰، «پردازش محیطی» (Ambient Computing) دیگر به امری معمول بدل شده‌است و از این به بعد هم گسترده‌تر و عادی‌تر خواهد شد. کاربران، ساعت‌‌های هوشمند به دست دارند و برای انجام کارهای مختلف به رابط کاربر صوتی به جای صفحات نمایش گوشی و تبلت تکیه می‌کنند. عینک‌های هوشمند شاید هنوز به جمع پوشیدنی‌ها اضافه نشده باشند، اما گوگل، اپل و دیگر شرکت‌ها به‌طور فعال مشغول تحقیقات و طراحی در این زمینه هستند که احتمالا به‌زودی محصولات خروجی آنها را خواهیم دید. ممکن است بپرسید این پردازش محیطی دقیقا به چه معناست؟ آیا صرفا به پوشیدنی‌ها یا دستگاه‌هایی چون آمازون اکو (Echo) و گوگل هوم (Google Home) محدود می‌شود؟ پردازش محیطی فراتر از تمام اینهاست. ایده پردازش محیطی این است که دستگاه‌ها در یک محیط به‌طور مداوم مشغول پردازش و پیش‌بینی نیازهای کاربر برای برآورده کردنشان باشند. همان‌طور که گوشی‌ شما بر اساس میزان نور محیط، روشنایی صفحه‌اش را به‌طور خودکار تنظیم می‌کند، دستگاه‌های دیگر هم به‌زودی خواهند توانست خودشان را با تغییرات محیط وفق دهند و با پیشنهادات و میانبرها زندگی را برایمان آسان‌تر کنند.
به عنوان مثال، محیط خانه را در نظر بگیرید: ممکن است وقتی مواد غذایی در یخچال تمام شوند، دستگاه‌های هوشمند بدون نیاز به پرسش از ما آنها را سفارش دهند! یا هنگامی که فشار خونمان بالا برود، دستگاه پوشیدنی‌مان به ما پیشنهاد دیدن دکتر را بدهد یا حتی بدون نیاز به رفتن به آزمایشگاه، بتوانیم آزمایش خون را با دستگاه‌‌های هوشمند خانگی انجام دهیم و نتایج آن را بلافاصله مشاهده کنیم. شاید با خودتان فکر کنید این ایده‌ها هنوز عجیب و دور از دسترسند، اما باید به شما اطلاع دهم که همین حالا شرکت‌های مختلف در حال توسعه‌شان هستند.
با توجه به آن‌که اغلب دستگاه‌هایی که با آنها سر و کار داریم، از صفحه نمایش استفاده می‌کنند، کاربران بیشتر زمان را صرف خیره شدن به آنها و دریافت و ارسال اطلاعات می‌کنند. طبق آمار، یک آمریکایی روزانه به‌طور متوسط 5/3ساعت را با گوشی‌ خود می‌گذراند. تازه به این باید اضافه کنید زمانی که صرف تماشای تلویزیون، کار با کامپیوتر، کار با با ساعت هوشمند یا بازی‌های کامپیوتری می‌شود. اما در دهه آینده، پردازش محیطی باعث خواهد شد جهت این توجه تا حدی معکوس شود و تکنولوژی بیشتر به نیازهای ما توجه کند، کمک کند تا تصمیمات بهتری بگیریم و زمان کمتری را مانند برده‌های تکنولوژی خیره‌ به صفحات نمایش بگذرانیم!

چالش امنیت داده‌ها
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در مسیر پیشرفت تکنولوژی‌های نسل آینده، بحث اعتماد است. در دهه گذشته، شاهد رسوایی‌های مختلف در شرکت‌هایی مانند گوگل، آمازون و اپل بودیم که منجر به عذرخواهی این شرکت‌ها بابت نگهداری، تحلیل و حتی سوءاستفاده از داده‌های کاربران شد. در سال‌های پیش رو، شرکت‌ها باید نشان دهند که در زمینه تأمین امنیت داده‌های مشتریانشان جدی هستند و با تعبیه قابلیت‌های پیشرفته از نشت و هک داده‌ها جلوگیری به عمل بیاورند. امنیت و شفافیت، کلید موفقیت‌های برندهای کوچک و بزرگ خواهد بود، ولی این در نهایت به مشتریان و کسب‌وکارها وابسته است که آیا می‌خواهند این توسعه‌های سریع و جسورانه را در آغوش بکشند و به دنیای جدید اطلاعاتی وارد شوند؟