یک چالش جدی برای نامزد‌ها

گزارش جام‌جم از جنبش «از ما» که به مردم کمک می‌کند کاندیداهای مجلس را بهتر بشناسند

یک چالش جدی برای نامزد‌ها

فقدان شفافیت و پاسخگویی، یکی از معضلاتی است که در سال‌های اخیر تلاش‌ زیادی برای رفع آن انجام شده، ولی همچنان پابرجاست و در برخی مقاطع بیش از همیشه نمایان می‌شود. یکی از این مقاطع، انتخابات است که برخی نامزدها در نمایش توانمندی‌های خود اغراق می‌کنند و وعده‌های غیرعملی می‌دهند و پس از ورود به مجلس، قول و قرارهای خود را فراموش می‌کنند. یکی از دلایل چنین وضعیتی، ناکارآمد بودن قانون انتخابات و همچنین نبود سیستم حزبی در کشور است که البته نمایندگان مجلس در روزهای اخیر با تصویب قانون شفافیت هزینه‌های تبلیغاتی نامزدها سعی کرده‌اند بخشی از خلاهای موجود را پر کنند؛ هرچند به نظر می‌رسد هنوز تا رفع کامل این مشکل، راه درازی وجود دارد. در چنین فضایی که با این مشکلات روبه‌رو هستیم و میزان و معیاری برای آزمودن سطح توانمندی و شایستگی‌های علمی و حرفه‌ای نامزدها وجود ندارد، طبعا وجود مراکز و موسسات و نهادهایی بدون وابستگی‌های حزبی و سیاسی و مستقل از مجموعه‌های حاکمیتی برای سنجش صلاحیت‌ها می‌تواند در آگاهی بخشی مردم موثر باشد. به تازگی حرکت جدیدی به نام جنبش «از ما» شروع شده و عنوان کرده قصد دارد شایستگان را به مردم معرفی کند. این جنبش برای آن‌که شایسته‌ترین افراد را به مردم به عنوان نامزد انتخابات معرفی کند، فرآیندی را طراحی کرده است که با یک فراخوان عمومی شروع شده و هر نامزدی که تایید صلاحیت شده می‌تواند با ثبت‌نام در سایت جنبش، وارد این فرآیند شود و با طی مراحلی که در صفحه نامزد انتخاباتی تعریف شده است، به ترتیب آزمون‌ها و مراحل در نظر گرفته شده را بگذراند.

اصول پایه‌ای
در بیانیه‌ای که در سایت این جنبش منتشر شده، چند اصل به عنوان مبانی کار ذکر شده است. در این بیانیه آمده است: در دومین مرحله از انقلاب، ما به نمایندگی از جوانان فعال و مطالبه‌گر ایران اسلامی، در لبیک به بیانیه گام دوم انقلاب رهبری حکیم و فرزانه، هم‌قسم شده‌ایم که در جهت تحقق کامل شعارها و آرمان‌های این انقلاب دینی قدم در عرصه عمل گذاریم و با حمایت مردم عزیز، زمام اداره بخش‌های گوناگون این نظام انقلابی را به دست جوانان مؤمن، انقلابی، دانا و کاردان بسپاریم و با هم پیمان بسته‌ایم که در این راه، این اصول را سرلوحه افکار و اعمال خود قرار دهیم: پایبندی به ارزش‌های اسلامی، جوانگرایی، مردمی بودن، عدالت و مبازره با فساد، اخلاق و معنویت، مقابله با اشرافی‌گری، توجه به محرومان و مستضعفان، پاسخگویی و حاکمیت قانون.


میزان استقبال نامزدها
گرچه حضور این مجموعه به عنوان یک انجمن غیروابسته، نوید آغاز حرکتی برای ثبت شفافیت و سنجش صلاحیت نامزدهای انتخاباتی است، اما این نگرانی هم وجود دارد که این حرکت از سوی نامزدها مورد استقبال قرار نگیرد. مسؤول امور رسانه‌ای جنبش از ما در این باره به جام‌جم می‌گوید: تاکنون با استقبال نسبتا مناسبی روبه‌رو شده‌ایم؛ البته ما امکان هزینه زیاد برای تبلیغات گسترده را نداریم. در عین حال بودند افرادی که می‌خواستند منابع مالی خوبی را به جنبش بدهند، اما ما ترجیح دادیم استقلال خود را حفظ و همچنان بر وابسته نبودن و فراجناحی بودن خود تاکید کنیم.  حبیبی می‌افزاید: نامزدها از این جنبش حمایت کردند، گرچه استقبال فراگیر و گسترده‌ای نبوده، اما با توجه به توان تبلیغاتی ما می‌شود گفت استقبال خوبی صورت گرفته، البته آمار ثبت نامی برای سایت ما بیش از 300 نفر بوده است و آزمون گروهی ده نفره و 15 نفره هم برگزار شده است.



جنبشی با پشتوانه مردمی
طبعا داوری و قضاوت درباره افراد و اظهار نظر در مورد شایستگی‌ها و صلاحیت‌ها نیازمند وجود مجموعه‌هایی است که با حفظ استقلال و بدون وابستگی به جریان های سیاسی به اعلام نظر درباره افراد بپردازند. به‌طور معمول، مردم نسبت به  قضاوت داوران بی‌طرف اعتماد بیشتری دارند.
حبیبی، مسؤول امور رسانه‌ای جنبش از ما با اشاره به مردمی بودن و عدم وابستگی به نهادهای حاکمیتی و جریان‌های سیاسی و استقلال جنبش از ما گفت: جنبش کاملا رویکرد فراجناحی دارد و از همه جریان‌های سیاسی دعوت کرده از این ابزارهای شایستگی و شفافیت استفاده کنند. ادامه فعالیت این جنبش هم تاکنون به‌واسطه کمک‌های مردمی و منابعی که فعالان جنبش فراهم کرده‌اند، بوده است. راه اندازی این جنبش با همکاری بعضی از اعضای هیات علمی دانشگاه‌های کشور صورت گرفته و جنبه علمی و دانشگاهی آن  پررنگ است. البته این مجموعه به عنوان یک انجمن مردم نهاد می‌تواند ثبت شود و سازمان دیده‌بان شفافیت و افرادی مثل آقای احمد توکلی از این جنبش حمایت کرده‌اند.


حرکتی رو به جلو
جنبش از ما حرکت نویی را آغاز کرده است و در این حال مشابه چنین رویکردی که این جنبش دنبال می کند با نمونه مشابه داخلی و خارجی  کمی تفاوت‌ دارد. به عنوان مثال  بحث کانون ارزیابی و تناسب شغلی در حال حاضر در سازمان های خصوصی و دولتی اجرا می‌شود. به عبارت دیگر، اگر قرار به ارتقای شغلی نیروها به‌ویژه در سمت‌های مدیریتی باشد از آزمون تناسب شغلی و کانون ارزیابی استفاده می‌کنند. در کشورهای دیگر بحث آزمون ها در حوزه انتخاب نامزدها بیشتر در حیطه احزاب مورد استفاده قرار می‌گیرد و حالت عمومی و فراگیر ندارد.
شفافیت، صلاحیت و شایستگی نامزدهای انتخابات از موضوعات بسیار مهم در عرصه سیاسی است و حرکت جنبش از ما می‌تواند به عنوان گام اول برای ثبت شفافیت و شایسته‌سالاری در صورت تمکین نامزدها و پایبندی به تعهدات و اقرارنامه های خود مورد توجه قرار گیرد.



3 هدف جنبش «از ما»

جنبش از ما، سه مورد را به عنوان اهداف خود عنوان کرده است. این اهداف عبارتند از شایسته‌گزینی، شفافیت و پاسخگویی. برای تحقق هر یک از این اهداف، ابزار و فرآیندی در نظر گرفته شده است.

شایسته‌گزینی
به منظور ارزیابی دقیق و علمی از وضعیت تناسب داوطلبان نمایندگی مجلس با این جایگاه، ضمن بررسی ادبیات علمی در حوزه تجزیه و تحلیل مشاغل، مدل‌سازی شایستگی، آزمون‌های تناسب شغلی و کانون ارزیابی شایستگی‌ها و تجربیات عملیاتی سازمان‌ها و سامانه‌های بین‌المللی، جنبش از ما سامانه‌ای طراحی کرده است.  یزدان حبیبی، مسوول امور رسانه‌ای جنبش از ما به جام‌جم می‌گوید: برای بحث شایسته‌گزینی ما از ابزار آزمون‌ها و کانون ارزیابی استفاده می‌کنیم و این ابزار بررسی می‌کند که داوطلب و نامزد نمایندگی مجلس با مسوولیت نمایندگی مجلس چه تناسبی دارد. برای این مساله ما پنج نقش را برای نمایندگی مجلس شامل نمایندگی مردم،‌ ارزیابی طرح‌ها و لوایح،‌ نظارت، طراحی و توجیه گری و هماهنگ‌سازی در نظر گرفتیم و با توجه به آزمون‌های تناسب شغلی و کانون ارزیابی،‌ نامزدها ارزیابی می‌شوند که چه تناسبی با این نقش‌ها و مسؤولیت نمایندگی مجلس دارند.



شفافیت
عنوان بعدی بحث شفافیت است و  با توجه به پروفایلی که برای نامزدهای نمایندگی در سایت http://azmaa.net وجود دارد، آنها باید اموال خود و بستگان درجه یک‌شان و منابع و مصارف هزینه‌های انتخابات را درج کنند. این موارد در معرض دید مردم قرار می‌گیرد و از سویی دیگر مردم هم می‌توانند در صورتی که این اطلاعات خلاف واقع بود، گزارش بدهند و این گزارش‌های مردمی هم بررسی می شود.



امضای تعهدنامه‌ای برای پاسخگویی
عنوان سوم بحث پاسخگویی است. برای این هدف، تعهدنامه‌ای تنظیم شده و نامزدها باید آن را امضا کنند. این تعهدنامه بندهای مختلفی دارد و عمدتا مربوط به موضوع ثبت و اعلام عمومی وعده‌های انتخاباتی، هزینه‌های مالی، توصیه‌نامه‌هایی که در دوران نمایندگی خود دارند و مهمانانی که به مجلس دعوت می‌کنند، دریافت هدایا و دیدارهای صورت گرفته، مشروح نطق‌ها و آرا می‌شود.  به گفته حبیبی، این تعهدنامه‌ای است که همه جنبه‌های حقوقی آن در نظر گرفته شده و عنوان اقرارنامه دارد. اگر اقرارنامه از طرف نامزدها امضا شود به منزله این است که در صورت خلاف بودن اقدامات، امکان پیگیری حقوقی فراهم خواهد شد.
قابلیت پیگیری تعهدات
جنبش از ما به اقرارنامه و تعهد نامزدهایی که در آزمون شرکت کرده‌اند امید فراوان دارد. طبعا برخی افراد با وجود تعهداتی که داشته و دارند بعد از گرفتن مسوولیت، قول‌های خود را به فراموشی می‌سپارند. بنابراین سوال اصلی این است  تا چه اندازه اقرارنامه‌ها از جنبه حقوقی محکم و تضمین شده برای پیگیری‌های بعدی برخوردار است؟ حبیبی اما درباره بخش تضمینی اقرارنامه ها مطمئن است چون به‌گفته او تنظیم اقرارنامه از سوی چند حقوقدان صورت گرفته و آنها معتقدند اگر محتوای اقرارنامه از سوی نامزدهایی که به مجلس راه یافتند نقض شود،‌ قابل پیگیری حقوقی است. از سوی دیگر، متن اقرارنامه و تعهدات نامزدها در سایت جنبش درج  و رتبه بندی می‌شود.