با من از مرگ مگو

در دانشگاه علوم پزشكی البرز شرایط ویژه‌ای برای درمان بیماران مبتلا به سرطان مهیا شده است

با من از مرگ مگو

سالانه حدود 112 هزار نفر در كشور به بیماری سرطان مبتلا می‌شوند. یكی از معضلاتی كه بیماران سرطانی همیشه با آن روبه‌رو بوده‌اند، هزینه‌های درمان است. درد ناشی از سرطان و عوارض ریز و درشتش یك طرف و هزینه‌های سنگین درمان هم از طرف دیگر در بسیاری از مواقع باعث می‌شود بیمار سرطانی - كه شیره جانش با داروهای شیمیایی خورده شده است - زیر بار سنگین بدهی هم خم شود. سرطان و هزینه‌های سنگین آن باعث می‌شود حتی آنها كه متمول هم هستند، به مشكل بربخورند. شاید به خاطر همین است كه دانشگاه علوم پزشكی استان البرز برای این كه معضلات پیش روی خانواده‌هایی را كه با سرطان دست و پنجه نرم می‌كنند كم كند، مراكزی را احداث كرده است.

كوروش سلیمی، مدیر امور بیماری‌ها و مراكز تشخیصی درمانی دانشگاه علوم پزشكی البرز است. او و تیمش سه چهار سال پیش به این فكر افتادند كه برای كاهش هزینه‌های درمانی بیماران سرطانی استان، كاری انجام دهند.
آن زمان در هیچ كدام از بیمارستان‌های دولتی استان، شیمی‌درمانی به نرخ دولتی انجام نمی‌شد و تنها بیمارستان‌های خصوصی بودند كه شیمی درمانی انجام می‌دادند؛ بنابراین به ناچار بیماران سرطانی به استان‌های همجوار مانند تهران مراجعه می‌كردند كه این موضوع هزینه‌های رفت‌وآمد را هم به هزینه‌های آنها اضافه می‌كرد؛ همه اینها باعث شد دانشگاه علوم پزشكی برای راحتی حال بیماران سرطانی با بخش خصوصی وارد مذاكره شود و هزینه‌های درمانی در بیمارستان‌های خصوصی با تعرفه دولتی حساب شود. این اما تمام آن چیزی نبود كه سلیمی انتظار داشت و در برنامه خود قرار بود انجام شود.
شیمی‌درمانی رایگان
همه چیز با یك مركز شروع شد؛ یك مركز دولتی كه تمام خدمات شیمی درمانی در آن برای بیماران سرطانی به‌صورت رایگان انجام می‌شود. سلیمی می‌گوید:‌ «قصدمان این بود كه بیمارستان را هم در نقطه‌ای از شهر انتخاب كنیم كه دسترسی خوبی برای همه مردم شهر داشته باشد.» حالا در چهار نقطه از 5833 كیلومترمربع استان البرز خدمات رایگان انجام می‌شود. در شرق، شمال و غرب این استان بیماران می‌توانند به مراكز مراجعه كنند. یك مركز هم در حاشیه استان قرار دارد تا بیماران سرطانی مشكلی با رفت‌وآمد به درون شهر نداشته باشند. در این میان، آنها تنها باید داروهای شیمی درمانی خود را از داروخانه‌های هلال‌احمر تهیه كنند و بعد باقی پروسه درمان در بیمارستان انجام شود. هر ساله به‌طور متوسط، حدود 800 تا 900 نفر از بیماران مبتلا به سرطان استان البرز از این خدمات استفاده می‌كنند. هر چند سلیمی توضیح می‌دهد امروز از سایر استان‌ها به این استان هم مراجعه برای درمان وجود دارد و اگر تا چند سال پیش این بیماران البرزی بودند كه برای درمان به سایر شهرها می‌رفتند، این روزها این شهر خود تبدیل به قطب گردشگری سلامت شده‌اند. حالا از 14 استان دیگر برای درمان، به البرز مراجعه می‌شود. سوال اما اینجاست كه هزینه‌های بیمارستان‌ها و مراكزی كه خدمات رایگان شیمی‌درمانی ارائه می‌دهند، از كجا تأمین می‌شود؟ سلیمی در پاسخ به این سوال می‌گوید:‌ «بیمه‌ها این هزینه‌ها را تأمین می‌كنند.»
لنگ نمی‌مانیم
چند سالی می‌شود كه طبق قانون، بیمه‌ها موظف به پرداخت تمامی خدمات بیماران سرپایی از جمله شیمی‌درمانی و كمك هزینه در تأمین داروهای سرطانی هستند. در شرایطی كه بیمه‌ها با كمبود نقدینگی و بدهی‌های سنگین به بیمارستان‌ها روبه‌رو هستند، خیلی كم پیش می‌آید بیمارستانی از این قانون استفاده و به‌خاطر راحتی بیمارانشان، خود را درگیر وصول پرداخت بیمه‌ها كند. شاید به خاطر همین است كه در شهر تهران تنها دو بیمارستان دولتی از این قانون استفاده و در شهرستان‌ها نیز تعداد مراكزی كه با كمك بیمه‌ها اقدام به رایگان كردن هزینه‌های بیماران سرطانی می‌كنند، به تعداد انگشتان دست می‌رسد. در استان البرز اما شرایط به شكل دیگری است. از نظر سلیمی، بیمه‌ها درباره تأمین هزینه‌های درمانی با آنها خوب همكاری می‌كنند. هرچند اغلب بیمه‌ها، هفت هشت ماهی به بیمارستان‌های البرز هم بدهكار هستند، اما سلیمی از شرایط پرداختی بیمه‌ها رضایت دارد و معتقد است ارائه خدمات به بیماران مبتلا به سرطان لنگ نمی‌ماند و چرخ بیمارستان‌ها به خوبی می‌چرخد. او توضیح می‌دهد:‌ «كار هیچ بیماردچار سرطان را به تعویق نمی‌اندازیم، به این دلیل كه بیمه‌ای هزینه‌ها را پرداخت نكرده است.» سلیمی توضیح می‌دهد به كمك دانشكده و خیرینی كه در ارتباط هستند، هزینه‌ها پرداخت می‌شود. هرچند خیرین خدمات دیگری هم انجام می‌دهند. مدیر امور بیماری‌ها و مراكز تشخیصی درمانی دانشگاه علوم پزشكی البرز از شناسایی و معرفی بیماران سرطانی می‌گوید كه نیاز به خدمات مددكاری دارند و به جز خدماتی كه برای درمان نیاز دارند، تأمین داروها و دیگر مسائل را در دستور كار قرار داده‌اند.
بخش رادیوتراپی رایگان راه می‌اندازیم
ایجاد بخش شیمی‌درمانی رایگان و استفاده از امكانات پزشكی و به‌كارگیری متخصصان اطفال برای درمان كودكان مبتلا به سرطان از اقدامات دیگری است كه سلیمی و همكارانش در استان جنوبی غربی پایتخت در دستور كار قرار داده‌اند؛ اما بزرگ‌ترین اقدامی كه در این استان انجام شده، ایجاد زیرساخت‌هایی برای بخش رادیوتراپی است. موضوع اینجاست كه یكی از راه‌های درمان سرطان، به جز شیمی درمانی و جراحی، رادیوتراپی است. دستگاه‌های رادیوتراپی اما خیلی گران است و همین باعث شده بسیاری از بیمارستان‌ها و مراكز، خدمات رادیوتراپی ارائه ندهند. هرچند كه بخش خصوصی در «ایران كوچك»، استان البرز، بخش رایوتراپی دارد، اما سلیمی و همكارانش معتقد بودند كه این خدمات را هم می‌توان رایگان كرد و در اختیار بیماران مبتلا به سرطان قرار داد. سلیمی توضیح می‌دهد كه در حال حاضر در حال ساخت مركز رادیوتراپی هستند كه مانند خدمات شیمی درمانی رایگان است. او امیدوار است با تأمین تجهیزات و امكانات اولیه بتواند تا سال بعد مركز را به بهره‌برداری برساند و ارائه خدمات به بیماران مبتلا به سرطان را ارتقا بدهد.
 یكی از طرح‌هایی كه سال‌ها در وزارت بهداشت قرار است، اجرایی شود، طرح پیشگیری از سرطان است. طرحی كه با تیپ‌بندی سرطان به یك، 2 و 3 شروع شده و  تیپ یك بخش پیشگیری است. پیشگیری اما در بسیاری از موارد نادیده گرفته می‌شود. در صورتی كه با پیشگیری می‌توان از تحمیل هزینه‌های گزاف جلوگیری كرد. اتفاقی كه حالا در كنار رایگان بودن خدمات شیمی‌درمانی دنبال می‌شود.
پیشگیری می‌كنیم
پیشگیری بیماری سرطان گسترده است و گروه سلیمی در بعدهای مختلف این مهم را در دستور كار خود قرار داده‌اند. ابتدا آنها با ایجاد مراكزی با عنوان مراكز بهداشت و غربالگری، پیشگیری از سرطان را شروع كردند. مراكزی كه دو سال پیش شروع به كار كردند. گروه هدف تیپ یك، افراد غربالگری از 30 تا 50 سال هستند؛ كسانی كه سابقه بیماری سرطان را در خانواده خود دارند یا با معاینه‌های منظم و درون خانه‌ای، پی به عارضه مشكوكی برده‌اند. در سطح استان، سه مركز در تیپ یك كار می‌كند. سلیمی توضیح می‌دهد كه تشخیص و درمان زودهنگام چند سرطان در دستور كار پیشگیری قرار دارد؛ سرطان‌های شایعی مانند سرطان سینه، گوارش و سرطان دهانه رحم كه از اولویت‌های این مراكز غربالگری هستند. مدیر امور بیماری‌ها و مراكز تشخیصی درمانی دانشگاه علوم پزشكی البرز توضیح می‌دهد كه با هزینه كم و آزمایش‌های اولیه ساده می‌توان از سرطان پیشگیری كرد و جلوی هزینه‌ها را گرفت. ERCP آزمایشی تركیبی از آندوسكوپی و عكسبرداری برای تشخیص انسداد مجاری گوارشی و سنگ در احشای داخلی (به‌خصوص كبد و كیسه صفرا) و آندوسكوپی برای تشخیص زودهنگام سرطان گوارش، انجام سونوگرافی و ماموگرافی برای تشخیص بیماری سرطان سینه و تست پاپ‌اسمیر (نمونه‌برداری از سلول‌های دهانه رحم) برای تشخیص بیماری سرطان از آزمایش‌های ساده‌ای هستند كه بیماران مشكوك در مراكز غربالگری انجام می‌دهند.
تشخیص سرطان‌های تیپ 2 (درمان سرطان) در بخش بعدی انجام می‌شود و اگر در آزمایش‌ها مورد مشكوكی وجود داشته باشد، به متخصصین مراكز درمانی معرفی می‌شوند و درمان از جراحی تا شیمی درمانی انجام می‌شود. سلیمی معتقد است كه با این اتفاق، حجم عظیمی از بیماران برای مداوا زودتر معرفی و همین باعث كاهش شدت بیماری می‌شود. او معتقد است كه به جز كاهش هزینه‌های درمان ـ كه یكی از اتفاقات این پیامد است ـ طول عمر بیماران دچار سرطان‌هم افزایش پیدا می‌كند. از نظر سلیمی، سرطان قابل درمان است، اما آنچه در درمان سرطان تأثیرگذار بوده، تشخیص بیماری و عمل به موقع است. اتفاقی كه در طرح تیپ‌بندی سرطان‌ها انجام می‌شود. سلیمی می‌گوید كه با غربالگری و پیشگیری اولیه سرطان، كیفیت زندگی افراد بالاتر می‌رود. اتفاقی كه با یك مراجعه ساده و رایگان به مراكز بهداشت و غربالگری قابل انجام است.