هیچی مثل قرآن به من آرامش نمی‌ده

گفت‌وگو با استاد نصرا... افجه‌ای چهره ماندگار نقاشیخط

هیچی مثل قرآن به من آرامش نمی‌ده

قرارهای نهایی یعنی یه زنگ بزن و بیا، قرارهای قطعی هم كه روشنه، اما هیچ‌كدوم‌شون در هنگامه این نقطه عطف تاریخی عملیاتی نشد. یك روحانی سرشناس: به قول لات‌ها الان دهن‌مون پُرِ خونه بذار این دوسه روز بگذره. آن هنرمند این چهره ماندگار اون سیاستمدار و این استاد دانشگاه همه و همه به‌هم‌ریخته، اندوهگین اما برافروخته و مترصد و تشنه كین‌خواهی. با استاد افجه‌ای (چهره بحق و بی‌شك ماندگارِ نقاشیخط با آن شیوه‌ بس دل‌انگیز و چشم‌نواز و بدیع آثارش) پیش از این روزها سخن زدیم برای نهایی كردن گفت‌و‌گو. قرار قبلی‌مون مصادف شد با حادثه شهادت سردار بزرگ ایرانی سپهبد شهید سلیمانی. بدون طرح هیچ پرسشی با بغضی غلیظ و غمی جگرخوار با برانگیختگی حماسی خاصی سررشته سخن به دست گرفت(هوای تازه) و سرآخر: عذر می‌خوام در اثر هیجان، حرفام بریده و... لُبِّ مطلب رو تمیز كنین و بذارین!

قانون شما؟
ممكنه زیاده‌گویی باشه ولی آدم باید سعی كنه كه همیشه صادق باشه.
این صداقت كه از بین بره؟
ممكنه آدم قبل از خدای خودش از خودش شرمنده بشه.
سعی اجتماعی؟
سعی می‌كنم با همه روراست باشم.
لطیف‌ترین لحظه‌های خوشنویسی مانندِ شما؟
خوشنویسی هم مثل شعروشاعری و نویسندگیه هر موقعی كه حال و هوایی آدم داشته باشه چیزی رو ببینه و الهامی براش پیش بیاد؛ خط‌نوشتن هم همین طوره.
روح هنر؟
تمام آبراه‌های هنر مربوط میشه به اون زمانی كه ذهنِ فعال، شوق پرواز داره.
زندگی به چشم شما؟
هر نوع كه بخوای می‌تونی زندگی رو بگردونی یعنی آدم در هر شغلی به هرچی كه دل بده شوق پرواز رو داره.
شاعرانه سخن میگین!
وقتی كه آدم ذهنش فعال بشه و یك موضوعی رو ببینه بلافاصله بیتی می‌سازه به همون صورت خوشنویس هم باید یك ایما اشاره‌ای [الهامی] از یك گوشه‌ای داشته باشه.
پیشروترین خوشنویس‌ها/ نقاشی‌خط؟
در دوره معاصر جوانانی قدَر بودند كه دوران جوانی خوشی داشتند. مرحومان فرامرز پیل‌آرام، رضا مافی، سلحشور...
 وقتی به شما میگن استاد؟
دوست ندارم. من خودم رو استاد نمی‌دونم فقط می‌تونیم بگیم: «معلم اول» استاده.
استاد گفتن در انجمن خوشنویسان رسمه كه!
بله، رسم رایج نامطلوبی شده.
تعریفِ استاد؟
استاد خیلی برتر از این حرف‌هاست اصلا استادی وجود نداره خداوندگار استاده.
به شما انرژی كار میده؟
من همیشه [در كار] شعر رو معنی می‌كنم بر اساس یك بیت شعر، كاری پدید می‌آرم.
شعری كه آدم رو حالی به حالی بكنه؟
ای دل اندر بند زلفش از پریشانی منال/ مرغ زیرك چون به دام افتد تحمل بایدش.
توی كارگاه‌تون پشت اون میز بزرگ، وقت كار؟
با خودم آواز می‌خونم برای خودم. تا جایی كه اهل منزل تذكر می‌دن یواش‌تر!
سلوك‌تون هنگام آفرینش؟
غور می‌كنم در خودم. مثل این كه شناورم در اون احساس...
این خلاقیت و رفتار خلاقه؟
یه نوع عشق‌ورزیدنه.
پس هنگام آفرینش، خودتون نیستین؟
من همه كار می‌كنم جز نوشتن؛ یعنی اون عمل و فعل‌اش رو حواسم نیست!
دست خوشنویس؟
دست راست من پرگار منه.
حركت این دست؟
حركت دست مثل نفس كشیدن شماست مثل اثر انگشت شماست.
خیلی دوستش دارین؟
آزادی رو خیلی دوست دارم.
 فكر دیشب؟
شب‌ها بیشتر از صبح‌ها كار می‌كنم تا دیروقت.
عادت كاری؟
موسیقی متن رو دارم با آواز ایرونی خیلی آموخته هستم.
... به عبارتی؟
در جوانی آواز می‌خوندم همچنین قرآن، صدای خوبی داشتم.
قرائت به چه شیوه؟
به سبك نجفی كرمانشاهی می‌خوندم به من احسنت گفتن و جایزه دادن...
صدای آرامش‌بخش؟
هیچ صوتی مثل صوت قرآن به من آرامش نمی‌ده، هیچ صوتی! من خیلی با صوت قرآن مأنوسم. (جسارت نشه من تظاهر به تعبد نمی‌كنم)
در جوونی چی؟
با صدای بنان زندگی می‌كردم خدابیامرزدش.
تجربه ترس؟
ترسو هستم اصولا!
از كی و چی می‌ترسین؟
فقط از خدا می‌ترسم نه چیز دیگه.
ترس به خاطرِ؟
نكنه شرمنده باشم.
تبدیل زندگی‌تون به یك شعر؟
اگه تكرار نباشه: ای دل اندر بندِ زلفش از پریشانی منال...
در نمایشگاه آثار جوان‌ها و نوجوان‌ها؟
 كار قشنگ كه می‌بینم (چون طرف جَوونه) خلافه بگم قشنگ نیست.
تابلو بر دیوار نمایشگاه؟
مثل یه سیبی ست كه به درخت آویزون شده اون نفَسِ آدمه روی دیوار وقتی می‌بینمش خوشم میاد.
سه رنگ اصلی؟
برای ما عالیه. قوس و قزح ماست.
خوشبینی؟
بدبین نیستم به هیچ‌كس.
نیمه خالی یا پُرِ لیوان؟
چون آدمِ ریخت و پاشی هستم همیشه نیمه پرِ لیوان رو می‌بینم.
دستِ بده یا بگیر؟
دست‌بسته نیستم معروفه كه میگن دستت رو باز كن تا یه كسی چیزی از توش برداره و یكی چیزی توش بذاره. دست من همیشه بازه.
از راه دور كه میان پیش شما؟
براشون كم نمی‌ذارم. تمام وقتم رو می‌ذارم براشون.
كسی كه به خونه شما میاد؟
كاملا باهاش متواضع‌ام. سن‌ام بالا‌ست برای چی باید غرور داشته باشم یا خسیس باشم!
از شرایط جوونی و تاخت و تازِ نابخردی؟
عبور كردم.
از دوره بچگی با شماست؟
عشق به خطاطی داشتم.
با حضور شاگردها، اهل خانه...؟
همسرم این بچه‌ها رو كه میان اینجا خیلی دوست‌شون داره چون خیلی مهربونه.
اذیت نمی‌شن؟
خواستم اتاق كارم رو جدا بكنم گفتن به هیچ وجه نمی‌ذارم. بذارین بیا‌ن. وقتی که توی این خونه میا‌ن بركت پیدا می‌كنه، به این دلخوشم، ما به این چیزها دلخوشیم وگرنه باید
بمیریم.
آینده؟
كارها به تقدیر‌ست نه به تدبیر! یه مقدارش دست خودِ آدم هست كه كنترل بكنه خودش‌رو راهِ تحصیل و مذهب رو‌بره، ولی اگه بخواد كج بره یك میلی‌متر حتی! تا ابدیت جدا میشه.
اگه صراط مستقیم بره؟
هیچ‌وقت كج نمیره، خدا و مصلحت خدا تاثیر داره.
اگه من كم میارم؟
خودمم كه پیشِ خدا كم آوردم.
به چی خودتون افتخار می‌كنین؟
فقط به صداقتم و صداقتم. نه به هنرم می‌نازم نه به زندگیم اینا همه از دست‌‎رفتنیه.
راز این صداقت همیشگی؟
 خدا رو قسم دادم كه این رو از من نگیره.
بهترین مدرسه عشق؟
اون كنترل ایده و آمال و آبراهِ ذهنی خودِ آدمه، اون قلب آدمه كه مدرسه عشق رو می‌سازه.
و آدمی كه نمی‌تونه بسازش؟
بستگی به ذات آدم‌ها داره. بعضیا بدون غرض بدجنس و حریص‌اند، خسیس اند. اینها خصوصیت الهی نیست.
خصوصیت الهی آدما؟
اینه كه صاف و زلال باشن.
هنرمند بودن؟
 اگر گَرد كاروان هنر باشم باید این حس رو داشته باشم.
كسی كه با وجود جوان بودن از اساتید هنره؟
دست‌شون رو می‌بوسم.
وقتی صدای اذون میاد؟
 همه در خونه ساكت میشن. این تظاهر نیست؛ چون ازش بهره گرفتم.
نماز نمی‌خوونه ولی آدم خوبیه؟
این یه مقدار غفلتشه و حماقتشه.
نمازِ عادتی؟
 خوب نیست. عبادتِ عاریتی به درد نمی‌خوره باید قصد نماز رو به خدا باشه.
چیزی كه هنرمند باهاش زندگی می‌كنه؟
اون احساسش و تقواشه.
تقوا  كه باشه؟
كارِ آدم تمیزتر درمیاد.
بدرفتاری‌های برخی آدما و خسّت شون؟
عجیب نیست؛ مستهجنه! از قالبِ بشریت خارجه.
جایگاه شون در عالم انسانیت؟
اینا آدم‌های زیر خط‌اند.
آدم‌هایی كه خلاف میرن؟
آدم اگر بشناسه دمخورشدن باهاشون حرامه، چون اگه باهاشون بجوشیم ازشون تاثیر می‌گیریم. خدا هم خوشش نمیاد.
ازش پروا دارین؟
باید پرهیز بكنیم از آدم‌های دون‌مایه، دهن‌پاره، نابسامان كه كارهاشون انسانی نیست.
آدمی كه راهِ خوب میره؟
مثل این كه داره یه گل رو بو می‌كنه، این واقعیته.
انسان باید؟
باید به دیگرون احترام بذاره، باید جوری توی خیابون راه بره كه دیگران رو اذیت نكنه.
زمزمه شعر هنگام شادمانی؟
ای دل اندر بند زلفش ...
مهم‌ترین ركن زندگی؟
آدم اولاد صالح داشته باشه، این مهم‌ترین چیزه كه آدم داره. من چهار فرزند دارم، خداشاهده لذت می‌برم وقتی می‌بینم‌شون.
ویژگی فرزنداتون؟
هركدوم تحصیلات‌عالی و  عقل سواد معرفت و انسانیت دارن.
گذران‌شون؟
 یكی‌شون در سرزمین كفر زندگی می‌كنه (باخنده می‌گوید) دختر بزرگه آمریكاست و بچه مسلمون خوبیه در اونجا. پسرم (محمدعلی) اینجاست مهندس عمرانه یه دخترم (كیمیا) دانشگاه الزهرا درس میده.
بزرگی به چیست؟
بزرگی مربوط به سن نیست.
درودی به یاران؟
دعا می‌كنم برای بزرگانی كه دستی به خوشنویسی دارن كه ان‌شاءا... دست‌شون توانا باشه و بتونن برای این مملكت خدمتی كنن و مثل قدما نامی از خودشون باقی بذارن.
درودی به همكاران؟
از اینجا به همه همكارانم و دوستانم مخصوصا جلیل رسولی خیلی سلام و دعا دارم.
چرا ایشون رو ویژه كردین؟
با من خیلی صمیمیه در سفرهای زیادی با هم بودیم.
خدمت‌شون بودم بسی زلال هستن و باصفا:
هیچ‌وقت غیبت نمی‌كنه. خیلی انسانه. خیلی بچه خوبیه. دستش توانا عمرش طولانی باشه.
دوستی كه خیلی دوستش دارین اونم خیلی دوست‌تون داره؟
جلیل رسولی.
ایشون از همدونی‌های خوبن.
 هر كی همدانیه ما كوچیكشیم.
آینه‌ای روبه‌روی شماست چی می‌بینین؟
یه بنده ناچیز می‌بینم چیزی كه هست هیچ قدر و قیمتی برای خودم قائل نیستم واقعا می‌گم.
اون پشتوانه الهی رو اگر كم كنیم ازش؟
اثر، ایجاد میشه، ولی اون نمك لازم رو نداره.
و این‌که شما اهل تظاهر نیستین؟
چون آدم خیلی ساده‌دلی هستم و سالم از نظر تفكر چون دروغ نمی‌گم.
ذخیره آخرت شما؟
انسانیت، علاقه‌مندی به رعایت اصول اخلاقی اگه آدمی نگاه و دل و نفسش سالم باشه مردم آزاری نكرده باشه و دل كسی رو نشكسته باشه عبادت بجز خدمت خلق نیست. اینا همه شرطه و آدم موظفه تا میتونه اینا رو داشته
 باشه.
چگونگی این داشتن و نداشتن؟
 مساله‌ایه كه می‌تونن بعضی‌ها حل كنن بعضی‌ها نه.



هوای تازه
این روزها مثل برخی مقاطع تاریخی غمزده شدیم، اما نه به معنای مأیوس شدن. امام‌خمینی رحمه‌‌ا... علیه وقتی شهید مطهری رو ترور كردند فریاد زد توی تلویزیون، ما دیدیم: بكشید ما را ملت ما زنده‌تر می‌شود! این یه واقعیت محضه ما نباید دامن غم بگیریم از این كه سردار سلیمانی رو كشتند با شهادت سردار سلیمانی ملت ما زنده‌تر میشه. این شعار نیست عینِ واقعیته و ما همه‌مون دیدیم. ملت ما ملت بیداره تحت استعمار و استثمار نیست و این اولین بار هم نیست كه چنین بلاهایی سر ما میاد ملت ما با این چیزها از بین نمی‌ره باز هم روی پا ایستاده باز هم آفتاب درخشان داریم...
اتفاقات منفی و مثبت در طول تاریخ ما افتاده و میفته ولی نباید مأیوس بشیم ما باید همیشه امیدوار باشیم ایرانی همیشه ایرانی (آزاده) بوده ما مأیوس نمی‌شیم ما پایه كارمون و پشتوانه‌مون خداست و قرآنه و همون قرآن ان‌شاءا.... نگهدار ملت ما خواهد بود.
مراسم تهران یك حضور عجیب و غریب، یك موج بود هیجان بود و انرژی بود. خودتون دیدین. آخه كدوم مملكت، كدوم انرژی می‌تونه این همه ملت رو بكشه توی خیابون. جای سوزن انداختن نبود. اینا رو به زور كه نیاوردن. اینها خودجوشَن. خدا می‌دونه آدم واقعا غرور ملی‌اش برانگیخته می‌شه. چقدر نیرو. چقدر اعتقاد. اینها نشونه بزرگیه برای ما. افتخاره برای ما كه این‌همه مردم با این‌همه سختی‌ها از راه دور و نزدیك آمدن و... اینها شوخی نیست. مردم مملكتشون رو دوست دارن. به كشورشون احساس دارن. هیچ كشوری مثل ایران چنین مردم با احساسی نداره. واقعا جای تشكر و غرور داره. ما به این چیزها زنده‌ایم وگرنه باید بمیریم. این واقعیته.
همیشه ایران) ما ایرانی هستیم از زمان پیش از داریوش و خشایار یا كوروش ما ایرانی بودیم در تموم دنیا ایران رو می‌شناسن خیلی پیش از اون‌موقع كه اروپا اروپا نبود و آمریكایی وجود نداشت، ایران وجود داشت قدیمی‌ترین كشور دنیاست. ایران پابرجاست و پابرجا می‌مونه. ملت ما باید هشیار باشن ایران رو نگه‌دارن ایران سرزمین پاك قدیمی ما ست هیچ كجای دنیا ایران نمی‌شه. ایرانی صفتش دینش معرفتش از هر چیزی بالاتره. ما باید قدر خودمون رو بدونیم.
ما امثال سردار سلیمانی‌ها خیلی‌ها داشتیم و از دست دادیم و این آخریش نیست یا اولیش. امیدواریم كه ملت ما متوجه باشن حواسشون باشه قدر وطن‌شون رو بدونن سلیمانی برای ابد توی تاریخ، نام خودش رو گذاشت.
درود بر ملت ایران