سقوط پرنده آمریکایی

جزئیات سانحه هوایی بوئینگ 737 در گفت‌وگوی اختصاصی جام‌جم با شاهدان و امدادگران

سقوط پرنده آمریکایی

ساعت 6 و 12 دقیقه یك فروند هواپیمای بوئینگ 800-737 از روی باند شماره 29 فرودگاه بین‌المللی امام خمینی به مقصد كیف، پایتخت اوكراین پرواز كرد. طبق مسیر از پیش تعیین شده قرار بود هواپیما بعد از اوج گرفتن و گذشتن از آسمان استان‌های قزوین، زنجان و آذربایجان غربی از كشور خارج شود اما شش دقیقه بعد از برخاستن سقوط كرد. پس از جدا شدن از باند و خروج از فضای فرودگاه، پرواز تحویل واحد اپروچ فرودگاه شد و این واحد به خلبان اعلام كرد تا نقطه parrot حدود 60 مایلی فرودگاه به مسیر خود به سمت غرب ادامه دهد و سپس تحویل مركز كنترل فضای كشور شود. اما كمی پس از این فرمان و تایید از جانب خلبان، ارتباط خلبان با مركز اپروچ قطع شده و هیچ تماسی دریافت نشد. در این لحظه سرعت هواپیما 400 كیلومتر بر ساعت و ارتفاع آن تقریبا 7925 پا یعنی حدود 2377 متر از سطح زمین بود. همین ارتفاع پایین مهم‌ترین نكته در وقوع ناگهانی حادثه بود، چرا كه تنها لحظاتی پس از آتش گرفتن موتور، هواپیما به زمین برخورد كرده و منفجر شده و جایی برای واكنش خلبان نگذاشته است. آن طور كه منابع آگاه به ما گفته‌اند به احتمال زیاد خلبان آنقدر سراسیمه و درگیر اتفاقات بوده كه فرصت نكرده با مركز كنترل تماس بگیرد و شرایط خود را اعلام كند.

صحنه‌های تلخ یک سانحه  
 عقربه‌های ساعت، 8 و 20 دقیقه صبح چهارشنبه را نشان می‌دهد، به محل سقوط هواپیما در جنوب شهرك لاله بین صباشهر و پرند در غرب تهران می‌رسم. دود و بوی سوختگی مشام را پر می‌كند. آتش‌نشانان در حال لكه‌گیری آتش در محل سقوط هواپیما هستند. چاله‌ای به عمق حدود نیم متر محل اول برخورد هواپیمای بوئینگ 737 هواپیمایی اوكراین را نشان می‌دهد. تا شعاعی در حدود دو كیلومتر قطعات هواپیما، پیكرهای تكه‌تكه شده مسافران و وسایل آنها دیده می‌شد.
مجتبی كه خانه‌شان در 50 متری محل سانحه است، می‌گوید: با صدای انفجار ابتدا فكر كردم موشك در نزدیكی خانه‌مان منفجر شده است. شیشه‌های خانه‌ها فرو ریخت. سریع بیرون آمدم و با صحنه عجیبی روبه‌رو شدم. زمین شعله‌ور بود. با دیدن موتور هواپیما تازه متوجه سقوط هواپیما شدم. هواپیما ابتدا در پارك به زمین برخورد كرد و بعد از 50 متر روی زمین كشیده شد و به دیوار پارك اصابت كرد و منفجر شد. حدود 20 دقیقه بعد نیروهای امدادی آتش‌نشانی و هلال احمر، خود را به محل سانحه هوایی رساندند. بالگردهای اورژانس و هلال احمر هم با روشن شدن هوا راهی منطقه شدند. كسی زنده نمانده بود و قطعات پیكر مسافران در اطراف محل سقوط دیده می‌شد. ماموران پلیس كه آمدند، ما را از محوطه بیرون كردند.
امدادگران هلال احمر در منطقه پخش شده‌اند و بقایای پیكر سرنشینان هواپیما را جمع می‌كنند، بقایایی كه تشخیص این‌كه برای كدام بخش بدن مسافران است، سخت است. بعد از پیدا كردن قطعه‌ای از پیكر مسافران، آنها را داخل كاورهایی می‌گذارند تا برای تشخیص هویت به پزشكی قانونی منتقل شوند.
جست‌وجوها در منطقه ادامه دارد كه ناگهان صدای شیون و زاری فضا را پر می‌كند. خانواده چند نفر از مسافران توانسته بودند از حلقه ماموران رد شوند و خود را به محل سانحه برسانند. زن میانسالی مویه‌كنان روی سر و صورت می‌كوبد و برای پسرش عزاداری می‌كند. «صبح نمی‌دانستیم آخرین خداحافظی است وگرنه نمی‌گذاشتم بروی. فرستادم تا دكتر شدنت را ببینم، اما حالا اینجا باید دنبال تكه‌های بدنت بگردم.»
مردی هم در گوشه‌ای نشسته و آرام گریه می‌كند. وقتی آرام می‌شود، سراغش می‌روم. در این سانحه برادرزاده‌اش و همسر او جان خود را از دست داده‌اند. «آنها در اوكراین درس می‌خواندند. برادرزاده‌ام دانشجوی دكتری بود و همسرش كارشناسی ارشد می‌خواند. ساعت 3 بامداد چهارشنبه در فرودگاه بدرقه‌شان كردیم و ساعت 7 صبح متوجه سقوط هواپیما شدیم. چهره خندانشان كه موقع خداحافظی به ما روحیه می‌دادند، یك لحظه از مقابل چشمانم محو نمی‌شود. نمی‌دانم چطور به برادرم بگویم آنها تكه‌تكه شده‌اند.»
برای گرفتن عكس بالای كانكسی كه در فاصله 500 متری محل سقوط است می‌روم. صحنه‌ای شوكه‌ام می‌كند. قطعاتی از پیكر یك زن و گذرنامه نیمه سوخته مردی به بالای كانكس پرت شده است. پشت كانكس باغی است كه دیوارهایش سالم مانده‌ است، اما داخلش چند چمدان مسافران و بقایای اجساد در میان درختان آن دیده می‌شود. هرچه جلوتر می‌روم صحنه‌ها دلخراش‌تر می‌شود. چند امدادگر هلال احمر سعی می‌كنند بقایای جسدی را از میان شاخ و برگ درختی جدا كنند. روی دیوار انتهایی باغ خون دیده می‌شود و در اطرافش دوباره بقایای قربانیان این سانحه.
آخرین قطعه هواپیما، بال آن بود كه در فاصله حدود یك كیلومتری محل برخورد افتاده بود. در گوشه‌ای از این محوطه اجساد داخل كاورهایی ردیف شده‌اند و با دستور دكتر شهریاری، معاون دادستان تهران به پزشكی قانونی منتقل می‌شوند.
با انتقال اجساد به پزشكی قانونی و پیدا شدن جعبه‌های سیاه هواپیما، عملیات امدادگران هلال احمر تمام شد و منطقه را تحویل ماموران پلیس دادند. یکی از امدادگران خسته از  بیش از هشت ساعت جستجو می گوید: پیکر جانباختگان تکه تکه شده بود و در فضایی وسیع پخش شده بود. با دقت زیادی جستجو ی متر به متر انجام دادیم تا تمام بقایا را جمع آوری کنیم. صحنه های دلخراشی را امروز دیدیم. از  لباس های بچه گانه تا عروسک و اسباب بازی های بچه ها. ضجه های خانواده ها نیز همه را تحت تاثیر خود قرار می داد. آنها از شرایط خبر نداشتند  و به دنبال اجساد سالم بودند.
همچنین تیم تشخیص هویت پلیس غرب استان تهران با جمع آوری وسایل و مدارك مسافران، این بسته‌ها را به مقر پلیس انتقال دادند تا بعد از شناسایی تحویل خانواده‌‌هایشان شود.
خورشید در حال غروب كردن است و خانواده‌های مسافران با اصرار از ماموران می‌خواهند اجازه دهند به محل جان باختن عزیزان‌شان بروند و عزاداری كنند. مرد جوانی با اصرار به سرباز پلیس می‌گوید: خودم صبح خواهرزاده‌ام را بدرقه كردم. اجازه بدهید بروم در محوطه او را پیدا كنم. من بدون پیكر او نمی‌توانم به خانه برگردم.
ماموری پشت بلندگوی خودروی یگان ویژه می‌رود و از خانواده‌ها می‌خواهد برای تشخیص هویت و تحویل گرفتن اجساد قربانیان به پزشكی قانونی مراجعه كنند.
جمعیت، میدان اصلی شهرك لاله را ترك می‌كنند و ذهن خانواده‌های داغدار به 24 ساعت قبل می‌رود كه در این ساعت خود را برای بدرقه عزیزان‌شان آماده می‌كردند و حالا باید بدرقه‌كننده آنها تا خانه ابدی باشند.



روایت دست اول تنها شاهد سقوط
لحظاتی بعد از انتشار خبر سقوط هواپیمای تهران به كی‌یف، فیلمی در شبكه‌های اجتماعی منتشر شد كه لحظه آتش گرفتن و سقوط بوئینگ 737 را نشان می‌دهد. علی، مرد جوانی است كه سحرگاه چهارشنبه هنگام رفتن به محل كارش، هواپیما را در آسمان دید و از صحنه سقوطش فیلم گرفت: ساعت 6 و 10 تا 15 دقیقه صبح چهارشنبه بود كه در حال عبور از بلوار در نزدیكی شاهد شهر بودم تا به محل كارم بروم كه ناگهان در آسمان دیدم شیئی نورانی در آسمان است. شعله نورانی كه به وضوح می‌شد آن را دید. وقتی كمی ارتفاع كم كرد و نزدیك‌تر شد دیدم یك هواپیمای مسافربری در حال نزدیك شدن به سطح زمین است. دیدم سمت راست و بال عقب هواپیما آتش گرفته و در حال سوختن است. معلوم بود خلبان سعی می‌كند هواپیما را به فرودگاه امام كه تا اینجا پنج كیلومتر فاصله دارد برساند، اما در بوستان لاله به زمین خورد و دوباره بلند و چند متر جلوتر با اصابت به دیوار منفجر شد. از زمانی كه موتور هواپیما آتش گرفت تا زمانی كه سقوط كرد، كمتر از یك دقیقه طول كشید.
علی سریع خود را به محل سقوط رسانده و با آتش‌نشانی و اورژانس تماس گرفته است. چند نفر از اهالی هم در محل جمع شده بودند تا بتوانند كمكی كنند، اما تمام مسافران جان باخته بودند: فكر كردم بتوانیم مسافران را نجات دهیم، اما هواپیما و مسافران تكه‌تكه شده بودند و كاری از دست كسی بر نمی‌آمد.


نهمین سقوط مرگبار
سقوط هواپیمای بوئینگ تهران به کی‌یف، نهمین هواپیمای بوئینگ 800-737 بود که طی چند سال اخیر در جهان سقوط کرده است.
به گزارش خبرنگار جام جم هواپیمای بوئینگ 800-737 که روز گذشته در حوالی شهریار سقوط کرد،محصول سه سال قبل بود.
مداح، مدیر عامل دفتر نمایندگی هواپیمایی اوکراین در ایران در گفت‌وگو با خبرنگار جام جم گفت:هیچ اطلاعات مستندی در مورد علت دقیق سقوط هواپیما در دست نداریم.مسوول رفع نقص فنی هواپیما در حال سفر به ایران از طریق کشور ترکیه است و برای رسیدگی به موضوع و پاسخگویی به علت سقوط هواپیما به ایران خواهد آمد.
سال 2006 اولین هواپیمای  بوئینگ 800-737 در مسیر شهر مانائوس به سمت برازیلیا در حال پرواز بود که بر اثر برخورد با یک هواپیمای خصوصی در جنگل‌های آمازون سقوط کرد و 155 سرنشین آن جان باختند. پس از این سقوط هفت سانحه هوایی مشابه دیگر برای بوئینگ  800-737  در  حوالی فرودگاه‌‌های نایروبی، هلند، هند، کلمبیا، رستوف، چوک  و دریای مدیترانه جان بیش از  هزار نفر را گرفت.



حاشیه‌های یک سقوط
 سفارت اوكراین در تهران: سقوط هواپیمای خطوط بین‌المللی اوكراین به دلیل از كار افتادن موتور بوده است.
 علی عابدزاده، رئیس سازمان هواپیمایی كشوری: جعبه سیاه هواپیمای سقوط كرده اوكراینی را به كشور سازنده آن كه آمریكا باشد، ارائه نخواهیم داد. اوكراینی‌ها نیز می‌توانند هنگام بررسی سانحه حضور داشته باشند. اطلاعی از نقص فنی احتمالی نداشته ایم و خلبان این هواپیما نیز تماسی با برج مراقبت یا اپروچ قبل از سانحه نداشته است.
 علی كاشانی، سخنگوی فرودگاه امام خمینی(ره ) تهران تعداد مسافران كشته شده در سانحه هوایی را 167 نفر مسافرو تعداد خدمه آن را نیز 9 نفر اعلام كرد.
 در حالی كه رئیس اورژانس استان تهران اعلام كرده، ۱۴۷ نفر از سرنشینان این هواپیما ایرانی و ۳۲نفر دیگر خارجی بوده‌اند، وزارت خارجه اوكراین اعلام كرده، در هواپیمای  سانحه دیده، 82‌ایرانی، 63 كانادایی، 11 اوكراینی و ده سوئدی، چهارافغانی، سه آلمانی و سه انگلیسی وجود داشت. دو نفر از كشته شدگان اوكراینی در این سانحه مسافر و 9 نفر نیز از خدمه هواپیما بودند.
 تعدادی از دانشجویان ایرانی دانشگاه های آمریکا،  کانادا و کشورهای اروپایی که در تعطیلات کریسمس به ایران سفرکرده بودند، با پایان یافتن تعطیلات ژانویه  قصد  بازگشت به محل تحصیل خود را داشتند که در این پرواز جان خود را از دست دادند. این جانباختگان   قبل از  این‌که برای ادامه تحصیل به اروپا سفر کنند،فارغ‌التحصیلان دانشگاه  های  شریف، امیر کبیر،تهران و علم صنعت بودند.
 16نفراز کشته شدگان  مسافران  هواپیما از دانش‌آموختگان  دانشگاه صنعتی شریف تهران   بودند.



روایت نجات معجزه‌آسای مسافر بازمانده
 واحد شهبازی نام مرد 55 ساله اهل گنبدكاووس است كه قرار بود در كنار مسافران اوكراینی در هواپیما جای گیرد، ولی یك اتفاق باعث شد او از پرواز جا مانده و به طور معجزه‌آسایی زنده بماند.
شهبازی كه با توجه به شغلش سالی چند بار به اوكراین سفر می‌كنند، از چند وقت قبل برای پرواز شب قبل به اوكراین بلیت رزرو كرده بود. او در مورد اتفاق دیشب و جاماندنش از هواپیما می‌گوید: «در كشور اوكراین یك شركت بازرگانی صادرات و واردات دارم. محصولات و كالاها را از آنجا به كشورهایی مثل تركمنستان و كشورهای دیگر صادر می‌كنیم؛ مثل گوشت یا سیر یا هر چیزی كه فكرش را كنید. برای همین سالی چند بار مجبورم به اوكراین سفر كنم و از چند وقت قبل بلیت رزرو كرده بودم. با حسابی كه كرده بودم اگر حدود ساعت 8 شب از خانه‌ام در گنبدكاووس به سمت تهران حركت می‌كردم به پرواز می‌رسیدم.»
او طبق برنامه راهی تهران شد، اما ناگهان ماموران راهنمایی رانندگی جلوی خودروی شهبازی را گرفتند و از آن لحظه به بعد حسابش برای رسیدن به پرواز درست از آب درنیامد. «نزدیك زیرآب سوادكوه بودم كه پلیس راهنمایی و رانندگی به من دستور ایست داد. از خودروی خود پیاده شدم و مداركم را نشان دادم. چند دقیقه‌ای طول كشید تا خلافی خودرو را استعلام كردند و گفتند ماشین باید به پاركینگ برود. از طرفی چون ماشین به نام پسرم است، هیچ كاری در آن وقت شب از دستم برنمی آمد و هر قدر تلاش كردم كه آنها را از توقیف خودرو منصرف كنم، نشد. ساعتی كه گذشت و دیدم تلاشم بی‌فایده است و دیگر به پرواز نمی‌رسم، قید پرواز را زدم.»
صبح چهارشنبه بود كه شهبازی برای خارج كردن ماشینش از پاركینگ اقدام كرد، اما همان موقع با خبر شوكه‌كننده‌ای روبه‌رو شد. «از این‌كه برنامه هایم به هم ریخته بود ناراحت بودم. اما صبح چهارشنبه که فهمیدم هواپیما سقوط كرده بیشتر از قبل ناراحت شدم. تعدادی از مسافران پرواز را به خاطر این‌كه بارها همسفر شده بودیم می‌شناختم و از مرگ آنها خیلی ناراحت شدم.»
شهبازی در آخر گفت:«می‌دانم توقیف خودروی من و بازماندنم از پرواز سرنوشت بوده است. یك باردیگر هم 20 سال قبل بود كه معجزه آسا از مرگ نجات پیدا كردم. آن روز در مسیر آشخانه به بجنورد خودرویم در برف سنگین ماند. هیچ خودرویی در جاده تردد نمی‌كرد و كسی نبود كه در آن یخبندان كمكم كند. به سختی از ماشینم پیاده شدم و پیاده راه جاده را گرفتم و از مرگ نجات پیدا كردم.»