هشدار جدی به متحدین منطقه‌ای صهیونیست‌ها در مورد اقدامات ضد امنیتی
صبر ایران، بی پایان نیست
یک شیزوفرنی حاد باعث شد تا به نوعی با افتادن پرده برخی سیاستگذاری‌های غلط جمهوری آذربایجان، روابط دیپلماتیک دو کشور تحت‌تاثیر قرار گیرد، جمعه هفته قبل سفارت جمهوری آذربایجان در تهران مورد حمله یک فرد مسلح قرار گرفت که بعدا مشخص شد این اتفاق ناشی از یک مسأله خانوادگی رخ داده است؛ همسر فرد مذکور که تبعه جمهوری آذربایجان است، فروردین امسال با مراجعه به سفارت این کشور به دلیل آنچه به عنوان اختلالات روانی مطرح گردیده، جدا شده است؛ مسأله‌ای که شاید به دلیل شک روحی، برای فرد مهاجم قابل هضم نبوده و به نوعی امید به بازگشت همسر باعث شد تا تصور کند او هنوز در سفارت است. شاید تحت‌تأثیر ماجرای جمال خاشقچی، حتی نگران حال او هم شده بود. بر همین اساس، ضمن اعلام مفقودی همسرش، چندین بار به سفارت مراجعه و خواستار بازگرداندن همسرش شده است. البته در آخرین مورد، با مسئولان امنیتی سفارت هم گلاویز شده بود که او را بیرون کرده بودند و همین امر باعث خشم و کینه او و نهایتا منجر به اقدامی مسلحانه شد. در حمله روز جمعه به سفارت که یک مأمور امنیتی کشته و دو نفر دیگر هم زخمی شدند، مقامات وزارت خارجه و پلیس تهران بلافاصله وارد عمل شدند و پیگیری‌های لازم دنبال شد.
تعلیق سفارت، حفظ سرکنسولگری
البته با این‌که همان شامگاه شنبه سیدابراهیم رئیسی و الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان گفت‌وگو کردند و امیرعبداللهیان وزیر خارجه هم پس از این حادثه با حضور در بیمارستان شهدای تجریش تهران ضمن عیادت از مجروحان حادثه، اعلام کرد: «حادثه سفارت آذربایجان، عملیات تروریستی و سازماندهی شده نیست». سفارت جمهوری آذربایجان در ایران فعالیت خود را تعلیق کرد و صرفا سرکنسولگری خود در تبریز را فعال نگه داشت.
تاثیرپذیری باکو از تل‌آویو
موضوع عجیب دیگر در پساحادثه سفارت این بود که حکمت حاجی‌اف، دستیار رئیس‌جمهور آذربایجان بلافاصله با جورج دیک، سفیر رژیم صهیونیستی در باکو گفت‌وگو کرد و این خطی بود که به‌وضوح و بدون هیچ تحلیلی، تاثیرپذیری باکو از تل‌آویو را عیان کرد. البته قبل از این اتفاق هم مسئولان دولتی باکو تحت‌تاثیر صهیونیست‌ها و کشورهای غربی تلاش داشتند رابطه خود با تهران را از لبه زاویه‌دار دنبال کنند؛ نکته‌ای که با رویکرد ایران برای اجرای سیاست حسن‌همجواری و روابط مسالمت‌آمیز با همسایگان، هیچ‌گاه میسر نشد. با این وجود بعد از این حادثه، تهران همه مراحل قانونی، اقدامات انجام‌شده و اطلاعات مربوط به این پرونده را در اختیار مقامات آذربایجان قرار داد ولی باز هم شاهد بودیم در راستای پارادایم عبری، دولت باکو فعالیت دیپلماتیک سفارت خود را متوقف کرد. بنابراین در این پرونده توجه به چند نکته برای شفاف شدن شرایط بسیار مهم است؛ نکته اول این است که همه شواهد حتی اعترافات فرد مهاجم، نشانه شخصی بودن این اقدام است و به همین دلیل برچسب تروریستی زدن به این حادثه که توسط مقامات باکو مطرح شده، قابل قبول نیست. ضمن این‌که فرد مهاجم قبل از دست زدن به این جنایت، چندین نوبت برای اطلاع از وضعیت همسرش به سفارت آذربایجان در تهران مراجعه کرده اما پاسخ درستی به او ارائه نشده بود و حتی سفارت آذربایجان به درخواست کتبی وزارت خارجه ایران هم برای مشخص کردن وضعیت همسر فرد مهاجم پاسخی نداده بود. در کنار تمام اینها نوع رفتار دولت آذربایجان در ایجاد ممانعت برای بازگشت همسر فرد مهاجم به ایران، منجر به این رفتار عصبی و جنون‌آمیز شده است. اما مسأله دیگر این است که ایران به دلیل اهمیتی که برای روابط دو کشور قائل است، در بالاترین سطح نسبت به این اتفاق واکنش نشان داد و اظهار تأسف کرد و از رسیدگی به مجروحان یا تکریم دیپلمات کشته‌شده، کاهش رنج روحی کارکنان سفارت و خانواده‌های آنها از هیچ کاری دریغ نکرد.
این اتفاق یه مشابهت‌جویی دیگر هم به ما می‌دهد؛ در این حادثه، یک همکار سفارت جمهوری آذربایجان کشته و دو نفر مجروح شده‌اند اما در حمله تروریستی به حرم شاهچراغ، 13 ایرانی شهید و 21 نفر مجروح شدند که طبق بیانیه رسمی وزارت اطلاعات، عنصر اصلی هدایت و هماهنگ‌کننده این عملیات تروریستی، تبعه جمهوری آذربایجان بوده که از فرودگاه حیدر علی‌اف در باکو پرواز و از فرودگاه امام خمینی(ره) وارد ایران شده است. او پس از رسیدن به تهران، خبر حضور خود را به عنصر هماهنگ‌کننده در جمهوری آذربایجان اعلام کرده اما تا کنون دولت باکو نه‌تنها درباره میزبانی تروریست‌های ضدایرانی توضیحی ارائه نکرده، بلکه درباره عدم رعایت اصل حسن‌همجواری و میزبانی اقدامات جاسوسی و خرابکارانه صهیونیست‌ها، مثل تحرکات پهپادی و خرابکارانه علیه برخی تاسیسات در داخل ایران هم اظهار شادمانی کرده است. هرچند تاکنون جمهوری اسلامی ایران هیچ‌گاه سعی نکرده عملیات تروریستی شاهچراغ را اقدامی هماهنگ‌شده میان تروریست‌ها و دولت آذربایجان اعلام کند؛ آن هم در شرایطی که فاجعه شیراز یک اقدام تروریستی بود.
فضاسازی‌های تبلیغاتی ضدایرانی
بنابراین حالا و بعد از این اتفاق که نشان‌دهنده واکنش عجولانه دولت آذربایجان بود، این کشور پیش از کامل شدن روند تحقیقات موضع خصمانه گرفت که نمی‌توان آن را اقدامی سازنده، دوستانه و ناظر بر حل مسأله دانست چراکه موضعگیری‌‌های انجام شده از سوی عالی‌ترین مقامات این کشور، بیش از آن‌که مبتنی بر رفتارهای دیپلماتیک و دوستانه برای مدیریت مسأله باشد، بهانه‌گیری برای تسویه‌حساب‌های سیاسی و فضاسازی‌های تبلیغاتی ضدایرانی است. قرینه این فاز هم خروج دیپلمات‌های جمهوری آذربایجان از ایران و توقف فعالیت‌های نمایندگی سیاسی آذربایجان در تهران است. در حالی که در طول دو سال گذشته، سفارت آذربایجان در پنج کشور انگلیس، فرانسه، آمریکا، لبنان و گرجستان مورد حمله قرار گرفته اما مقامات دولت باکو اقدام به تعطیلی سفارت خود در این کشورها نکرده‌اند. طبیعتا تمام این موارد مشکوک است و قطعا تا چند روز آینده بیش از پیش ابعاد این ماجرا روشن‌تر می‌شود. اما نگاه لانگ‌شات به این شرایط نشان‌دهنده یک موضوع کلیدی دیگر هم هست و آن نقش رژیم صهیونیستی در این غائله است؛ در حالی که الهام علی‌اف به رسم مسبوقش ایران‌هراسی کرده و یک حادثه خانوادگی-جنایی را تروریستی مطرح کرد، فاضل مصطفی نایب‌رئیس مجلس باکو هم با ربط دادن حادثه اصفهان ایران به این موضوع، مدعی شد که «اسرائیل با حمله به اصفهان، انتقام ما را از ایران گرفت!»
درواقع نقش پررنگ سرویس‌های اطلاعاتی غربی و صهیونیستی در سیستم باکو، حالا در این حادثه برون‌ریزی شده، هرچند جمهوری اسلامی ایران همواره از رابطه گرم با دولت و ملت آذربایجان استقبال کرده و علی‌رغم پروپاگاندای سیاسی، امنیتی و رسانه‌ای غیرقابل توجیه باکو، به ویژه باز کردن پای رژیم صهیونیستی به مرزهای شمالی ایران، با مدیریت هوشمندانه تنش، اجازه نداده روابط دو کشور دستخوش آسیب شود اما قرار هم نیست در همیشه بر این پاشنه بچرخد.
عبور از انفعال با رتوش صبر استراتژیک
البته از سوی دیگر درحالی که در سیاست راهبردی ایران در قبال آذربایجان هیچ‌گونه تغییری ایجاد نشده و این امر در شرایطی پیام انفعال را هم مخابره کرده است به نظر می‌رسد باید از موضع انفعالی هم خارج شد و رفتارهای پرخطر و ضدهمسایگی باکو را بی‌جواب نگذاشت به طوری که آذربایجان از صبر استراتژیک ایران تلقی دیگری کند. چراکه در هرصورت خدشه به روابط دو کشور همسایه ایران و آذربایجان به منافع دو ملت هم آسیب می‌زند و قطعا دولتی که بیشترین ضرر متوجه او خواهد بود، آذربایجان است.
امین صبحی - دبیر گروه سیاسی
البته با این‌که همان شامگاه شنبه سیدابراهیم رئیسی و الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان گفت‌وگو کردند و امیرعبداللهیان وزیر خارجه هم پس از این حادثه با حضور در بیمارستان شهدای تجریش تهران ضمن عیادت از مجروحان حادثه، اعلام کرد: «حادثه سفارت آذربایجان، عملیات تروریستی و سازماندهی شده نیست». سفارت جمهوری آذربایجان در ایران فعالیت خود را تعلیق کرد و صرفا سرکنسولگری خود در تبریز را فعال نگه داشت.
تاثیرپذیری باکو از تل‌آویو
موضوع عجیب دیگر در پساحادثه سفارت این بود که حکمت حاجی‌اف، دستیار رئیس‌جمهور آذربایجان بلافاصله با جورج دیک، سفیر رژیم صهیونیستی در باکو گفت‌وگو کرد و این خطی بود که به‌وضوح و بدون هیچ تحلیلی، تاثیرپذیری باکو از تل‌آویو را عیان کرد. البته قبل از این اتفاق هم مسئولان دولتی باکو تحت‌تاثیر صهیونیست‌ها و کشورهای غربی تلاش داشتند رابطه خود با تهران را از لبه زاویه‌دار دنبال کنند؛ نکته‌ای که با رویکرد ایران برای اجرای سیاست حسن‌همجواری و روابط مسالمت‌آمیز با همسایگان، هیچ‌گاه میسر نشد. با این وجود بعد از این حادثه، تهران همه مراحل قانونی، اقدامات انجام‌شده و اطلاعات مربوط به این پرونده را در اختیار مقامات آذربایجان قرار داد ولی باز هم شاهد بودیم در راستای پارادایم عبری، دولت باکو فعالیت دیپلماتیک سفارت خود را متوقف کرد. بنابراین در این پرونده توجه به چند نکته برای شفاف شدن شرایط بسیار مهم است؛ نکته اول این است که همه شواهد حتی اعترافات فرد مهاجم، نشانه شخصی بودن این اقدام است و به همین دلیل برچسب تروریستی زدن به این حادثه که توسط مقامات باکو مطرح شده، قابل قبول نیست. ضمن این‌که فرد مهاجم قبل از دست زدن به این جنایت، چندین نوبت برای اطلاع از وضعیت همسرش به سفارت آذربایجان در تهران مراجعه کرده اما پاسخ درستی به او ارائه نشده بود و حتی سفارت آذربایجان به درخواست کتبی وزارت خارجه ایران هم برای مشخص کردن وضعیت همسر فرد مهاجم پاسخی نداده بود. در کنار تمام اینها نوع رفتار دولت آذربایجان در ایجاد ممانعت برای بازگشت همسر فرد مهاجم به ایران، منجر به این رفتار عصبی و جنون‌آمیز شده است. اما مسأله دیگر این است که ایران به دلیل اهمیتی که برای روابط دو کشور قائل است، در بالاترین سطح نسبت به این اتفاق واکنش نشان داد و اظهار تأسف کرد و از رسیدگی به مجروحان یا تکریم دیپلمات کشته‌شده، کاهش رنج روحی کارکنان سفارت و خانواده‌های آنها از هیچ کاری دریغ نکرد.
این اتفاق یه مشابهت‌جویی دیگر هم به ما می‌دهد؛ در این حادثه، یک همکار سفارت جمهوری آذربایجان کشته و دو نفر مجروح شده‌اند اما در حمله تروریستی به حرم شاهچراغ، 13 ایرانی شهید و 21 نفر مجروح شدند که طبق بیانیه رسمی وزارت اطلاعات، عنصر اصلی هدایت و هماهنگ‌کننده این عملیات تروریستی، تبعه جمهوری آذربایجان بوده که از فرودگاه حیدر علی‌اف در باکو پرواز و از فرودگاه امام خمینی(ره) وارد ایران شده است. او پس از رسیدن به تهران، خبر حضور خود را به عنصر هماهنگ‌کننده در جمهوری آذربایجان اعلام کرده اما تا کنون دولت باکو نه‌تنها درباره میزبانی تروریست‌های ضدایرانی توضیحی ارائه نکرده، بلکه درباره عدم رعایت اصل حسن‌همجواری و میزبانی اقدامات جاسوسی و خرابکارانه صهیونیست‌ها، مثل تحرکات پهپادی و خرابکارانه علیه برخی تاسیسات در داخل ایران هم اظهار شادمانی کرده است. هرچند تاکنون جمهوری اسلامی ایران هیچ‌گاه سعی نکرده عملیات تروریستی شاهچراغ را اقدامی هماهنگ‌شده میان تروریست‌ها و دولت آذربایجان اعلام کند؛ آن هم در شرایطی که فاجعه شیراز یک اقدام تروریستی بود.
فضاسازی‌های تبلیغاتی ضدایرانی
بنابراین حالا و بعد از این اتفاق که نشان‌دهنده واکنش عجولانه دولت آذربایجان بود، این کشور پیش از کامل شدن روند تحقیقات موضع خصمانه گرفت که نمی‌توان آن را اقدامی سازنده، دوستانه و ناظر بر حل مسأله دانست چراکه موضعگیری‌‌های انجام شده از سوی عالی‌ترین مقامات این کشور، بیش از آن‌که مبتنی بر رفتارهای دیپلماتیک و دوستانه برای مدیریت مسأله باشد، بهانه‌گیری برای تسویه‌حساب‌های سیاسی و فضاسازی‌های تبلیغاتی ضدایرانی است. قرینه این فاز هم خروج دیپلمات‌های جمهوری آذربایجان از ایران و توقف فعالیت‌های نمایندگی سیاسی آذربایجان در تهران است. در حالی که در طول دو سال گذشته، سفارت آذربایجان در پنج کشور انگلیس، فرانسه، آمریکا، لبنان و گرجستان مورد حمله قرار گرفته اما مقامات دولت باکو اقدام به تعطیلی سفارت خود در این کشورها نکرده‌اند. طبیعتا تمام این موارد مشکوک است و قطعا تا چند روز آینده بیش از پیش ابعاد این ماجرا روشن‌تر می‌شود. اما نگاه لانگ‌شات به این شرایط نشان‌دهنده یک موضوع کلیدی دیگر هم هست و آن نقش رژیم صهیونیستی در این غائله است؛ در حالی که الهام علی‌اف به رسم مسبوقش ایران‌هراسی کرده و یک حادثه خانوادگی-جنایی را تروریستی مطرح کرد، فاضل مصطفی نایب‌رئیس مجلس باکو هم با ربط دادن حادثه اصفهان ایران به این موضوع، مدعی شد که «اسرائیل با حمله به اصفهان، انتقام ما را از ایران گرفت!»
درواقع نقش پررنگ سرویس‌های اطلاعاتی غربی و صهیونیستی در سیستم باکو، حالا در این حادثه برون‌ریزی شده، هرچند جمهوری اسلامی ایران همواره از رابطه گرم با دولت و ملت آذربایجان استقبال کرده و علی‌رغم پروپاگاندای سیاسی، امنیتی و رسانه‌ای غیرقابل توجیه باکو، به ویژه باز کردن پای رژیم صهیونیستی به مرزهای شمالی ایران، با مدیریت هوشمندانه تنش، اجازه نداده روابط دو کشور دستخوش آسیب شود اما قرار هم نیست در همیشه بر این پاشنه بچرخد.
عبور از انفعال با رتوش صبر استراتژیک
البته از سوی دیگر درحالی که در سیاست راهبردی ایران در قبال آذربایجان هیچ‌گونه تغییری ایجاد نشده و این امر در شرایطی پیام انفعال را هم مخابره کرده است به نظر می‌رسد باید از موضع انفعالی هم خارج شد و رفتارهای پرخطر و ضدهمسایگی باکو را بی‌جواب نگذاشت به طوری که آذربایجان از صبر استراتژیک ایران تلقی دیگری کند. چراکه در هرصورت خدشه به روابط دو کشور همسایه ایران و آذربایجان به منافع دو ملت هم آسیب می‌زند و قطعا دولتی که بیشترین ضرر متوجه او خواهد بود، آذربایجان است.
امین صبحی - دبیر گروه سیاسی
ضمیمه نوجوانه
تیتر خبرها
