گفت‌وگوی «جام‌جم» با نسیم ادبی
زن اثرگذار در فیلم جنایی پوراحمد
تئاتر در این چهار دهه منبع اصلی ورود بازیگران به سینما بوده و اغلب بزرگان فعلی و قبلی سینما سبقه تئاتری دارند. نسیم ادبی هم با این رویه وارد بازی در سینما شد.
او با خیلی از بزرگان تئاتر سابقه همکاری مشترک دارد؛ با پری صابری در آنتیگونه، سهراب سلیمی در عشق لرزه، فرهاد مهندس‌پور در روز رستاخیز، بهروزغریب‌پور در کلبه عموتام، مهرداد رایانی‌مخصوص در سرگرد باربارا و... . این بک‌گراند درخشان باعث شده ادبی با تسلط نقش انواع و اقسام زنان سنتی، مدرن، برون‌گرا، درون‌گرا، عاشق‌پیشه، بی‌تفاوت، روشنفکر، کارگر و تحصیلکرده را با قدرت و شایستگی ایفا کند. ادبی در سینما و تلویزیون هم کارنامه قابل دفاعی دارد؛ «چهارشنبه»، «خوب، بد، جلف»، «شهرزاد»، «برادر» و «معمای شاه» از جمله این آثار هستند. ادبی در اولین همکاری خود با کیومرث پوراحمد در فیلم «پرونده باز است» در نقش یک مادر ایرانی مقتدر، توانمند و چندوجهی بازی متفاوتی از خودش ارائه می‌کند. با ادبی درباره ابعاد نقشش، همکاری با پوراحمد و حضور در جشنواره فیلم فجر گفت‌وگویی داشته‌ایم.
در کارنامه کاری شما به خصوص در تئاتر نقش‌های متفاوتی نظیر نمایش‌های خون رقصه، ترن، کسوف و ناسور دیده می‌شود. ایفای این نوع نقش‌ها برای‌تان چه ویژگی‌هایی دارد؟
همچنان بعد از سه دهه بازیگری به تنوع انتخاب نقش‌ها اعتقاد دارم و طبق این اعتقادم پیشنهادهای کاری را قبول می‌کنم. معمولا نقش‌هایی را بازی می‌کنم که احساسات و عاطفه کاراکتر برجسته است و من هم تلاش می‌کنم نقش را به این سمت بیشتر متمایل کنم. با وجود چنین خصلت‌های انسانی است که نقش رنگ‌آمیزی، کامل و چشم‌نواز می‌شود و برای مخاطب هم جذابیت پیدا می‌کند. وظیفه بازیگر این است که نقش را از فیلترذهنی خودش عبور بدهد. بازیگر باید لایه‌های درونی نهان و پنهان کاراکتر را آشکار کند و اوست که نقش را در صحنه عینیت می‌بخشد. خیلی از نقش‌هایی که در نمایش‌ها خوب دیده شده‌اند، نتیجه ممارست بازیگر در شناخت و ارائه درست آن درحین بازی است. خیلی از نقش‌ها را نمی‌شود بدون این وجوه احساساتی متصور بود و وجود این احساسات باعث می‌شود کاراکتر رفتارهایش تک‌بعدی و یکسویه نباشد و رفتارهای متفاوتی را از خودش بروز دهد. شخصیت‌هایی که در نمایش‌های ناسور و کسوف بازی کردم متعلق به دو زمان متفاوت است و هردوی‌شان پراز احساسات، عاطفه و سایر ویژگی‌های انسانی است.
شما به خصوص در تئاتر و تلویزیون در قالب نقش زنان سنتی در یک‌صد ساله اخیر بازی کردید. آیا این مقطع تاریخی برای‌تان ویژگی‌های خاصی دارد؟
تلاش کردم این نوع نقش زنان را متفاوت و جذاب بازی کنم. هر کدام از این نقش‌ها مختصاتی ویژه دارند. این نوع زنان در طول تاریخ تلاش می‌کنند تا به جایگاه‌شان برسند و بتوانند به تفکرات و حقانیت‌شان پایبند باشند و آن را ابراز کنند.
پیشنهاد بازی در فیلم پرونده باز است را به خاطر نام و اعتبار پوراحمد قبول کردید یا خود نقش هم ویژگی‌هایی داشت که ایفای آن را برای شما جذاب می‌کرد؟
از نام و اعتبار کیومرث پوراحمد و آثار شاخصی که در این چهار دهه خلق کرده به سادگی نمی‌شود عبور کرد. او جزو کارگردان‌های مورد علاقه‌ام محسوب می‌شود و همیشه فیلم‌های ایشان را دنبال می‌کنم. کاراکتر و نوع نگاهش به سینما و بازیگری که در طول همکاری با ایشان متوجه شدم، هم خیلی متفاوت و حائز اهمیت است. نکته مهم دیگر فیلم پرونده باز است، فیلمنامه آن است که درست، سنجیده و حرفه‌ای مبتنی بر الگوهای ژانر پلیسی جنایی نوشته شده‌است.
در تئاتر و سینما توامان هم با کارگردان جوان و هم با کارگردان‌های با تجربه همکاری داشته‌اید. همکاری با کارگردان‌های با تجربه چه ویژگی خاصی دارد؟
کار با جوان‌ها تجربیات جدید و متفاوتی دارد و روحیه تلاشگر و تجربه‌طلب‌شان به ارتقای کار بازیگر کمک می‌کند و این پروسه تجربه‌اندوزی دو طرفه می‌شود. کار با کارگردان‌های باسابقه که سال‌ها آزمون و خطا داشته‌اند تا به زبان، لحن و سبک خاص خودشان برسند نیز دستاوردهای بسیاری به همراه دارد. درست مثل حضور دانش‌آموز سر کلاس یک معلم با تجربه است که به دانش‌آموز دانسته‌های جدیدی منتقل می‌کند. در کلیت برای من کار با جوان‌ها و با تجربه‌ها دارای جذابیت است و نمی‌توانم اولویت خاصی داشته باشم.
می‌توانیم این نتیجه‌گیری را داشته باشیم که همکاری شما با کیومرث پوراحمد حاوی مسائل جدیدی در حوزه هدایت بازیگر توسط کارگردان برای شما بود که در طول فیلمبرداری با آن روبه‌رو شدید؟
هر همکاری دستاوردهایی برای من بازیگر به همراه می‌آورد و باعث رشد می‌شود؛ مثل یک چالش لذت‌بخش است که نقش و ایفای آن و نحوه ارتباط با کارگردان به وجودش می‌آورد. هیچ‌وقت از سر عادت و این‌که بازیگری شغل من است، نقشی را نمی‌پذیرم.
نقشی که در این فیلم ایفا کردید، چه ویژگی‌های دارد؟
قبلا این نوع نقش را بازی نکرده بودم. نقش من در فیلم زنی پا به سن گذاشته و مادر دو فرزند است. زنی امروزی که شغلش معلمی است و پسرش در دعوایی توسط دوستش کشته می‌شود. مادر در مواجهه با خانواده قاتل دچار چالش‌هایی است که مدام تلاش می‌کنند از او رضایت بگیرند و اصرار آنها بر این اصل استوار است که قتل غیرعمدی بوده و باید رضایت بدهند. این مادر هم اعتقاد دارد باید قاتل مجازات معقول و به اندازه‌ای داشته باشد و اعدامش کار درستی نیست. برای من رفتن در قالب چنین زنی خیلی جذاب بود و مرا به تکاپو وا داشت که با هویتd، قابل باور و جان‌دار بازی‌اش کنم.
آیا این شخصیت یک مادر سنتی ایرانی است که خودش را وقف خانواده‌اش کرده‌است؟
زیاد با این تعریف همخوانی ندارد و زنی فرهنگی و باسواد است که با تمام توانش می‌خواهد از خانواده‌اش حمایت کند، که البته منطقی است. او در خلوت با خودش این چالش را دارد که به هرحال فرزندش کشته شده و دیگر چه لزومی دارد، شخص دیگری هم بمیرد.
ویژگی منحصر به فرد این مادر چه تعریفی دارد؟
قدرت مدیریت و تسلط بر اوضاع، از ویژگی‌های مهم این زن است که در اوج اندوه و غم مرگ فرزند، شرایط را مدیریت می‌کند و اهل منطق است. ویژگی که همسرش ندارد و غیرمنطقی با مرگ فرزند برخورد می‌کند. نکته مهم دیگر درک او از این قضیه است، جوانی که پسرش را کشته مادر ندارد و او به این مسأله فکر می‌کند و خودش را جای مادر نداشته این پسر فرض می‌کند.
به نظر می‌رسد برخلاف اغلب فیلم‌های پلیسی - جنایی سینمای ایران که زنان در نقش‌های حاشیه‌ای قرار دارند، در فیلم پرونده باز است، نقطه پیش برنده درام، شخصیت مادر است؟
بله، این نکته مهمی است که در فیلمنامه روی آن تاکید شده‌است.
آیا در سینما توانسته‌اید نقشی را که انتظار داشته‌اید بازی کنید؟
هیچ وقت بازیگر نمی‌تواند ادعا کند بهترین نقش یا نقش مورد علاقه‌اش را بازی کرده‌است. هیچ‌گاه بازیگری نقطه پایانی ندارد که بازیگر بگوید این کامل‌ترین نقشم است. بازیگری راه بی‌پایانی است که نمی‌دانید در سال بعد قرار است چه نقش‌هایی را بازی کنید که بهتر از کارهای قبلی باشد.
در جشنواره‌تئاتر جایزه به دست آورده‌اید. این انتظار را دارید که بازی در پرونده باز است سیمرغ بهترین بازیگر زن را به دست بیاورید؟
بردن جایزه در هر رسانه‌ای برای بازیگر جذاب است و من هم از این قاعده پیروی می‌کنم و بردن جایزه حتی از کوچک‌ترین جشنواره‌ها هم برایم جذاب است .
مدت‌هاست به موازات بازیگری در مقاطع مختلف به جوان‌ها هم آموزش می‌دهید. این مسأله چقدر در بازیگری به شما کمک می‌کند؟
سیستم آموزشی‌ام بر اساس تجربیاتم طی سال‌هایی است که به دست آورده‌ام. شروع دوران آموزشی‌ام از کارگاه بازیگری موسسه زنده‌یاد امین تارخ بود. به تدریج یک سری اصول و تکنیک‌ها را جمع‌آوری کردم و در کلاس‌هایم از آنها استفاده کردم و از کاراترین این شیوه‌ها در حال حاضر استفاده می‌کنم. نکته مهم در این کلاس‌های آموزشی جو حاکم بر کلاس‌هاست که باعث می‌شود از شیوه‌های مختلفی استفاده کنم. در در دوره‌های آموزشی که دارم، سیستم یکسان و واحدی را به کار نمی‌برم.
احمد محمد اسماعیلی - گروه فرهنگ و هنر
در کارنامه کاری شما به خصوص در تئاتر نقش‌های متفاوتی نظیر نمایش‌های خون رقصه، ترن، کسوف و ناسور دیده می‌شود. ایفای این نوع نقش‌ها برای‌تان چه ویژگی‌هایی دارد؟
همچنان بعد از سه دهه بازیگری به تنوع انتخاب نقش‌ها اعتقاد دارم و طبق این اعتقادم پیشنهادهای کاری را قبول می‌کنم. معمولا نقش‌هایی را بازی می‌کنم که احساسات و عاطفه کاراکتر برجسته است و من هم تلاش می‌کنم نقش را به این سمت بیشتر متمایل کنم. با وجود چنین خصلت‌های انسانی است که نقش رنگ‌آمیزی، کامل و چشم‌نواز می‌شود و برای مخاطب هم جذابیت پیدا می‌کند. وظیفه بازیگر این است که نقش را از فیلترذهنی خودش عبور بدهد. بازیگر باید لایه‌های درونی نهان و پنهان کاراکتر را آشکار کند و اوست که نقش را در صحنه عینیت می‌بخشد. خیلی از نقش‌هایی که در نمایش‌ها خوب دیده شده‌اند، نتیجه ممارست بازیگر در شناخت و ارائه درست آن درحین بازی است. خیلی از نقش‌ها را نمی‌شود بدون این وجوه احساساتی متصور بود و وجود این احساسات باعث می‌شود کاراکتر رفتارهایش تک‌بعدی و یکسویه نباشد و رفتارهای متفاوتی را از خودش بروز دهد. شخصیت‌هایی که در نمایش‌های ناسور و کسوف بازی کردم متعلق به دو زمان متفاوت است و هردوی‌شان پراز احساسات، عاطفه و سایر ویژگی‌های انسانی است.
شما به خصوص در تئاتر و تلویزیون در قالب نقش زنان سنتی در یک‌صد ساله اخیر بازی کردید. آیا این مقطع تاریخی برای‌تان ویژگی‌های خاصی دارد؟
تلاش کردم این نوع نقش زنان را متفاوت و جذاب بازی کنم. هر کدام از این نقش‌ها مختصاتی ویژه دارند. این نوع زنان در طول تاریخ تلاش می‌کنند تا به جایگاه‌شان برسند و بتوانند به تفکرات و حقانیت‌شان پایبند باشند و آن را ابراز کنند.
پیشنهاد بازی در فیلم پرونده باز است را به خاطر نام و اعتبار پوراحمد قبول کردید یا خود نقش هم ویژگی‌هایی داشت که ایفای آن را برای شما جذاب می‌کرد؟
از نام و اعتبار کیومرث پوراحمد و آثار شاخصی که در این چهار دهه خلق کرده به سادگی نمی‌شود عبور کرد. او جزو کارگردان‌های مورد علاقه‌ام محسوب می‌شود و همیشه فیلم‌های ایشان را دنبال می‌کنم. کاراکتر و نوع نگاهش به سینما و بازیگری که در طول همکاری با ایشان متوجه شدم، هم خیلی متفاوت و حائز اهمیت است. نکته مهم دیگر فیلم پرونده باز است، فیلمنامه آن است که درست، سنجیده و حرفه‌ای مبتنی بر الگوهای ژانر پلیسی جنایی نوشته شده‌است.
در تئاتر و سینما توامان هم با کارگردان جوان و هم با کارگردان‌های با تجربه همکاری داشته‌اید. همکاری با کارگردان‌های با تجربه چه ویژگی خاصی دارد؟
کار با جوان‌ها تجربیات جدید و متفاوتی دارد و روحیه تلاشگر و تجربه‌طلب‌شان به ارتقای کار بازیگر کمک می‌کند و این پروسه تجربه‌اندوزی دو طرفه می‌شود. کار با کارگردان‌های باسابقه که سال‌ها آزمون و خطا داشته‌اند تا به زبان، لحن و سبک خاص خودشان برسند نیز دستاوردهای بسیاری به همراه دارد. درست مثل حضور دانش‌آموز سر کلاس یک معلم با تجربه است که به دانش‌آموز دانسته‌های جدیدی منتقل می‌کند. در کلیت برای من کار با جوان‌ها و با تجربه‌ها دارای جذابیت است و نمی‌توانم اولویت خاصی داشته باشم.
می‌توانیم این نتیجه‌گیری را داشته باشیم که همکاری شما با کیومرث پوراحمد حاوی مسائل جدیدی در حوزه هدایت بازیگر توسط کارگردان برای شما بود که در طول فیلمبرداری با آن روبه‌رو شدید؟
هر همکاری دستاوردهایی برای من بازیگر به همراه می‌آورد و باعث رشد می‌شود؛ مثل یک چالش لذت‌بخش است که نقش و ایفای آن و نحوه ارتباط با کارگردان به وجودش می‌آورد. هیچ‌وقت از سر عادت و این‌که بازیگری شغل من است، نقشی را نمی‌پذیرم.
نقشی که در این فیلم ایفا کردید، چه ویژگی‌های دارد؟
قبلا این نوع نقش را بازی نکرده بودم. نقش من در فیلم زنی پا به سن گذاشته و مادر دو فرزند است. زنی امروزی که شغلش معلمی است و پسرش در دعوایی توسط دوستش کشته می‌شود. مادر در مواجهه با خانواده قاتل دچار چالش‌هایی است که مدام تلاش می‌کنند از او رضایت بگیرند و اصرار آنها بر این اصل استوار است که قتل غیرعمدی بوده و باید رضایت بدهند. این مادر هم اعتقاد دارد باید قاتل مجازات معقول و به اندازه‌ای داشته باشد و اعدامش کار درستی نیست. برای من رفتن در قالب چنین زنی خیلی جذاب بود و مرا به تکاپو وا داشت که با هویتd، قابل باور و جان‌دار بازی‌اش کنم.
آیا این شخصیت یک مادر سنتی ایرانی است که خودش را وقف خانواده‌اش کرده‌است؟
زیاد با این تعریف همخوانی ندارد و زنی فرهنگی و باسواد است که با تمام توانش می‌خواهد از خانواده‌اش حمایت کند، که البته منطقی است. او در خلوت با خودش این چالش را دارد که به هرحال فرزندش کشته شده و دیگر چه لزومی دارد، شخص دیگری هم بمیرد.
ویژگی منحصر به فرد این مادر چه تعریفی دارد؟
قدرت مدیریت و تسلط بر اوضاع، از ویژگی‌های مهم این زن است که در اوج اندوه و غم مرگ فرزند، شرایط را مدیریت می‌کند و اهل منطق است. ویژگی که همسرش ندارد و غیرمنطقی با مرگ فرزند برخورد می‌کند. نکته مهم دیگر درک او از این قضیه است، جوانی که پسرش را کشته مادر ندارد و او به این مسأله فکر می‌کند و خودش را جای مادر نداشته این پسر فرض می‌کند.
به نظر می‌رسد برخلاف اغلب فیلم‌های پلیسی - جنایی سینمای ایران که زنان در نقش‌های حاشیه‌ای قرار دارند، در فیلم پرونده باز است، نقطه پیش برنده درام، شخصیت مادر است؟
بله، این نکته مهمی است که در فیلمنامه روی آن تاکید شده‌است.
آیا در سینما توانسته‌اید نقشی را که انتظار داشته‌اید بازی کنید؟
هیچ وقت بازیگر نمی‌تواند ادعا کند بهترین نقش یا نقش مورد علاقه‌اش را بازی کرده‌است. هیچ‌گاه بازیگری نقطه پایانی ندارد که بازیگر بگوید این کامل‌ترین نقشم است. بازیگری راه بی‌پایانی است که نمی‌دانید در سال بعد قرار است چه نقش‌هایی را بازی کنید که بهتر از کارهای قبلی باشد.
در جشنواره‌تئاتر جایزه به دست آورده‌اید. این انتظار را دارید که بازی در پرونده باز است سیمرغ بهترین بازیگر زن را به دست بیاورید؟
بردن جایزه در هر رسانه‌ای برای بازیگر جذاب است و من هم از این قاعده پیروی می‌کنم و بردن جایزه حتی از کوچک‌ترین جشنواره‌ها هم برایم جذاب است .
مدت‌هاست به موازات بازیگری در مقاطع مختلف به جوان‌ها هم آموزش می‌دهید. این مسأله چقدر در بازیگری به شما کمک می‌کند؟
سیستم آموزشی‌ام بر اساس تجربیاتم طی سال‌هایی است که به دست آورده‌ام. شروع دوران آموزشی‌ام از کارگاه بازیگری موسسه زنده‌یاد امین تارخ بود. به تدریج یک سری اصول و تکنیک‌ها را جمع‌آوری کردم و در کلاس‌هایم از آنها استفاده کردم و از کاراترین این شیوه‌ها در حال حاضر استفاده می‌کنم. نکته مهم در این کلاس‌های آموزشی جو حاکم بر کلاس‌هاست که باعث می‌شود از شیوه‌های مختلفی استفاده کنم. در در دوره‌های آموزشی که دارم، سیستم یکسان و واحدی را به کار نمی‌برم.
احمد محمد اسماعیلی - گروه فرهنگ و هنر
ضمیمه نوجوانه
تیتر خبرها
